Полот на луѓето и другите бебиња цицачи се одредува со комбинација на хромозоми, XX за женски и XY за маж. Меѓутоа, човечкиот Y хромозом се распаѓа и би можел да исчезне за неколку милиони години, што ќе доведе до исчезнување на човечката раса, освен ако еволуцијата не создаде нов ген што го одредува полот.
Добрата вест е дека два вида глодари веќе го изгубиле својот хромозом Y и успеале да преживеат. Новото истражување објавено во научното списание Proceedings of the National Academy of Science покажува дека еден вид стаорци развил нов ген кој го одредува машкиот пол.
Како Y-хромозомот го одредува полот на една личност?
Кај луѓето, како и кај другите цицачи, жените имаат два хромозоми Х, а мажите Х и Y. Хромозомот Х содржи околу 900 гени кои немаат никаква врска со полот. Сепак, Y хромозомот содржи само неколку десетици гени (околу 55), но затоа дел од овие гени е одговорен за формирање на машки полови органи кај ембрионите.
Околу 12 недели по зачнувањето, овој главен ген се префрла на други кои го регулираат развојот на тестисите. Тестисите произведуваат тестостерон во ембрионите и благодарение на тоа бебето развива машки пол.Исчезнување на Y хромозомот
Повеќето цицачи имаат X и Y хромозоми слични на нашите – Х-хромозом со многу гени и Y-хромозом со неколку гени. Сепак, овој „систем“ има проблеми поради нееднаквиот број на X гени кај мажите и жените.
Како настанал таков необичен систем? Изненадувачкото откритие дека австралиската птицечовка има сосема различни полови хромозоми, повеќе слични на птиците. Во чудната птицечовка, парот XY е обичен хромозом со два еднакви членови, што сугерира дека тоа било случај и кај другите цицачи до неодамна.
Ова значи дека Y-хромозомот изгубил речиси 900 активни гени во текот на 166 милиони години кога луѓето и чудните птицечовки еволуирале одделно. Тоа е загуба од околу пет гени на секои милион години. Со ова темпо, последните 55 гени ќе исчезнат во следните 11 милиони години.
Тврдењето за претстојното распаѓање на хромозомот Y предизвика поделени реакции кај научната заедница, па така очекуваниот живот на хромозомот Y се проценува дека е од бесконечност до неколку илјади години.
Глодари без Y хромозом
Добрата вест е дека два вида глодари веќе го изгубиле својот хромозом Y и сè уште преживуваат. Станува збор за вид крт кој живее во Источна Европа и вид стаорец кој првенствено живее во Јапонија. Го задржале Х-хромозомот или сами или во парови и тоа кај двата пола.
Тип на стаорци што го изгубиле Y-хромозомот; Асато Куроива / SWNS / SWNS / Profimedia
Иако не е сосема јасно како се одредува машкиот пол кај овие животни без овој ген, откриено е дека повеќето гени од Y-хромозомот се преселиле во други хромозоми. Генетска секвенца е откриена на третиот хромозом кај мажјаците, но не и кај жените.
Што значи ова за иднината на човештвото?
Неизбежното, еволутивно кажано, исчезнувањето на човечкиот хромозом Y ги поттикна шпекулациите за иднината на нашиот вид. За репродукција ни требаат семиња и машки пол, што значи дека исчезнувањето на хромозомот Y може да значи и исчезнување на човечкиот род.
Сепак, новото истражување ја нагласува алтернативната можност – еволуцијата на друг ген што ќе го одреди полот.
Затоа, ако некој ја посети Земјата за 11 милиони години, можеби нема да најде луѓе овде, а може да најде неколку различни човечки видови кои различно еволуирале во зависност од генетскиот систем кој го одредува полот, пишува Science Alert.
