Киев реагираше на руската анексија на четири украински региони во петокот, објавувајќи изненадувачка, забрзана кандидатура за приклучување кон воената алијанса на НАТО, нагласува Евроњуз.
Постојните членки Полска, Романија, Словачка, Чешка, Естонија, Летонија, Литванија, Црна Гора и Северна Македонија ја поддржуваат кандидатурата. Но, јасно е дека шефот на НАТО Јенс Столтенберг одби да го поддржи, додека американскиот советник за безбедност Џејк Саливан рече дека кандидатурата треба да се одложи.
Еве ги петте причини, зошто Украина најверојатно нема да се приклучи на НАТО во скоро време, според Еуроњуз.
Ризик од поширока војна
Војувањето ја комплицира сликата.
Според членот 5 од договорот за колективна одбрана на НАТО, доколку една земја-членка биде нападната, сите други мора да го сметаат за напад врз себе и да му помогнат на својот сојузник. Тоа значи дека ако Украина влезе во НАТО додека уште е во војна со Русија, ќе се активира членот 5.
– Постојат ризици од ескалација со приклучувањето на Украина – рече Џон Вилијамс, професор на Универзитетот Дурам, кој е специјализиран за меѓународна политика, војна и суверенитет, предупредувајќи дека тоа може да доведе до „кошмарно сценарио”.
– НАТО ќе стане појасно вклучен во војната на многу подиректен начин”, продолжи тој, што значи дека другите членки што се граничат со Русија, како што се балтичките држави и Полска, би можеле „потенцијално да станат линија на фронтот.
Како што напредуваа барањата за членство на Шведска и Финска во НАТО, Путин се закани дека ќе возврати ако НАТО распореди трупи и инфраструктура таму. Но, оваа сегашна неподготвеност не значи засекогаш затворање на вратата на Украина. Откако војната ќе заврши, Украина се уште може да се приклучи на алијансата, при што Украина ќе остане кредибилна идна членка.
– Прво да го завршиме конфликтот – изјави Џејми Шеј, поранешен заменик помошник генерален секретар на НАТО.
– Засега клучното прашање е да се задржи Украина како функционална држава и да се протераат руските сили од нејзината територија.
– Ајде да ја зготвиме вечерашната вечера и да се погрижиме за вечерата следната недела подоцна – објаснува тој.
Членството во НАТО е „незадолжително” за Украина
НАТО веќе е ангажиран во Украина.
Заедно со десетици милијарди евра воена и финансиска помош од поединечни земји-членки на НАТО, самата алијанса дава огромна поддршка за Украина преку координирање на таа билатерална помош и испорака на хуманитарна и несмртоносна помош.
– Сето ова оружје што се влева во Украина значи дека некако Украина сега има гаранција за безбедност во НАТО… без членство – додава Џејми.
– Понекогаш можете да добиете многу придобивки од членството во НАТО без всушност да се приклучите – додаде тој, наведувајќи го примерот на Косово, кое беше поддржано од мировните сили од алијансата кон крајот на 1990-те.
– Истото важи и за нуклеарната закана – од своја страна сугерира професорот Вилијамс.
По коментарите на чеченскиот лидер Рамзан Кадиров дека Русија треба да употреби нуклеарно оружје со ниска моќност во Украина, Вашингтон рече дека ќе одговори остро, а поранешниот директор на ЦИА Дејвид Петреус рече дека САД ќе ги уништат руските трупи во Украина и ќе ја потопат целата нивна Црноморска флота.
Украина „не е подготвена” за членство во НАТО
Пред да влезат во НАТО, земјите мора прво да исполнат одредени економски, политички и воени стандарди. Според проф. Вилијамс, Украина има уште долг пат пред исполнувањето на овие критериуми за членство, наведувајќи ги „проблеми” со „демократските институции” и „антикорупциските процеси” во земјата.
– До неодамна, изборите во Украина беа доста корумпирани… и до неодамна имаше масовни улични протести кои се обидоа да ја стават Украина на патот да стане модерна, либерална, демократска европска земја – рече тој.
– Овој пат сега изгледа сигурен. Путин го гарантира тоа. Но, тоа е долг пат, политичките институции во Украина имаат работа – истакнува професорот.
Обидот на Украина за пристап во Европската унија се соочува со слични тешкотии, со загриженост дали ќе ги исполни стандардите и очекувањата на блокот. Сепак, постојат надежи дека војната ќе ја подобри способноста на Украина да ги исполни барањата на НАТО, особено воено.
– Украина ќе излезе од ова со веројатно една од најдобрите армии во НАТО бидејќи доби многу западна опрема и обука – подвлекува неговиот колега Џејми Шеј.
– Тоа ќе ја направи „поатрактивен кандидат” на долг рок – истакнува тој.
Тешко е да се натераат сите членки на НАТО да ја поддржат кандидатурата на Украина
Според правилата на НАТО, нови членки можат да бидат прифатени само ако се согласат сите 30 членки. Дури и ако некој не се согласува, тоа може да го попречи – или дури и да го попречи – целиот процес. Шведска и Финска се соочија со оваа тешкотија со нивните сопствени кандидатури за членство во НАТО, при што Турција покрена приговори. Слично на тоа, Унгарија може да се покаже како проблем за кандидатурата на Украина за членство.
Земји кои делат копнена граница, имаат долгогодишен спор околу правата на унгарското говорно малцинство во Украина.
Од 2017 година, кога Украина го направи украинскиот задолжителен јазик во основните училишта, Унгарија постојано ги блокираше обидите на Украина да се интегрира и во НАТО и во ЕУ.
– Орбан е човек кој ќе направи проблеми ако почувствува дека има поддршка од јавноста – вели Шеј.
– Погледнете ги неговите постапки во ЕУ.
Орбан постојано ја критикуваше стратегијата на Западот кон Русија и се позиционираше како сојузник на Путин, критикувајќи ја употребата на санкции и склучувањето договори за гас со Москва.
Проблем се и ставовите во другите европски метрополи.
– Големото прашање е дали Франција и Германија би се согласиле – рече Вилијам Алберк, директор за стратегија, технологија и контрола на оружјето во тинк-тенк Меѓународен институт за стратешки студии.
– Дали тие ќе бидат подготвени да одат толку далеку?
Во 2008 година, Париз и Берлин ги блокираа обидите на Украина и Грузија да се приклучат на алијансата, додека во февруари 2022 година – само една недела пред инвазијата – германскиот канцелар Олаф Шолц рече дека членството на Украина не е на маса.
Тоа би било „пропагандна победа” за Путин
Од избувнувањето на војната во Украина, Путин ја помести линијата дека Русија е загрозена од НАТО. Тој рутински ја оправдува инвазијата на Украина како спас на Русија од оваа закана, за која вели дека е опасност за територијалниот интегритет на Русија.
Доколку Украина се приклучи на Интегрираниот одбранбен план на НАТО, тоа ќе вклучи распоредување на западни трупи и воени бази на украинска територија.
– Тоа ќе му даде на Путин огромен пропаганден поттик. Путин се обидува напорно, дури и очајно, да ги убеди Русите дека постои надворешна егзистенцијална закана од НАТО… прифаќањето на Украина сега едноставно ќе го продолжи тој наратив – дециден е Џејми.
– Кој сака да му даде на Путин маслиново гранче? – прашува тој.
Претставниците на НАТО и западните политичари постојано јасно ставија до знаење дека војната во Украина е конфликт меѓу Киев и Москва, а американскиот претседател Џо Бајден рече дека нема да ја вовлече Алијансата во поширок конфликт околу Украина.
Имаше стравувања дека оваа „пропагандна победа” ќе дојде во несоодветен момент, во услови на молскавично брз напредок на Украина на бојното поле и антивоени чувства во Русија. Иако силно ја поддржа кандидатурата на Украина за членство, Алберк коментира: „Путин си ги остварува сопствените кошмари низ Европа…Украина му се придружи на Западот, му го сврте грбот засекогаш, Финска и Шведска исто така се свртеа кон НАТО.
– Мислам, тој (Путин) е само многу добар да си пука во ногата – заклучува поранешниот заменик генсек на Алијансата.
