Куните и липите се уште се во оптек, но за неколку месеци ќе ги снема. Поради оваа причина, нумизматичарите и колекционерите низ цела Хрватска почнаа да ги комплетираат своите колекции на хрватски монети, додека тоа сè уште е можно. Имено, некои од овие монети се поретки и како такви се од интерес за колекционерите.
Поаѓање на куни и пристигнување на евра
Како што веќе сите знаат, Хрватска од 01.01.2023 г. воведува евра како легално платежно средство на својата територија. Куни и лимети ќе се користат како платежно средство уште две недели потоа, а потоа ќе заминат во историјата и повеќе нема да постојат, пишува Нумизматика.
Монетите куни и вар кои не се повлечени од оптек во јануари 2023 година, во Хрватска народна банка ќе може да се заменат за евра во рок од три години од воведувањето на еврото. Значи, крајниот рок е 1 јануари 2026 година. година, а по истекот на тој рок веќе нема да може.
Години со куни и липи
На монетите од куни и вар, на задната страна, под главниот мотив е прикажана годината на издавање. Секоја година се издаваа и пуштаа во оптек монети од 5 липи до 5 куни, но кај монетите од 1 и 2 липи има одредени прекини. Оние од одредени години не беа пуштени во оптек, туку беа направени само за потребите на комплети (комплетни) и тоа во многу мали количини.
Во одредени години се издавале и комеморативни монети од 1 липа до 5 куни посветени на разни настани и годишнини. 25 монети куни за прв пат се појавија во 1997 година и оттогаш се издаваат со прекини.
Изобилството на куни и липи
Првата година на куната и липата била 1993 година, а последната е 2022 година. Значи, тоа е временски период од дури 29 години кога се издавале куните и липата, што значи и 30 различни години прикажани на монетите.
Кога ќе ја земеме предвид и широката деноминационална структура од 9 апоени, и ќе додадеме комеморативни изданија и монети од 25 куни, доаѓаме до голем број монети кои можат да се соберат и потоа да формираат комплетна колекција на циркулирачки пари на Република Хрватска.
Толку голем број монети ги прави куните и лиметите погодни за собирање и интересни за колекционерите.
Зголемување на интересот за куни и липи
Куните и лиметите сè уште се во оптек во овој момент (сега сме во август 2022 година), но колекционерите и нумизматичарите полека почнуваат да сфаќаат дека тие наскоро ќе исчезнат. Ова е причината зошто расте интересот за куните и липите и желбата на колекционерите да ги завршат своите колекции додека куните и липите сè уште се наоколу.
Почесто и поретко години
Секоја година се кова одредена количина на монети од секоја апоена и се пушта во оптек, во согласност со потребите на оптек. Овие износи варираат од година во година и не се исти секоја година. Поради оваа причина, кај одредени деноминации, некои години се почести, а некои се поретки.
Клучни години
Кога станува збор за година која е многу поретка во споредба со другите години, тогаш станува збор за т.н. „клучна година“. Тоа се монети со специфични години кои генерално најтешко се наоѓаат и се клучот за комплетирање на колекцијата. Ваквите монети се секогаш најбарани меѓу колекционерите, па нивната пазарна цена е повисока во споредба со другите монети кои полесно и почесто се наоѓаат.
Заштеда на монети од куни и липа за иднината
Досега дел од колекционерите не обрнуваа премногу внимание на куните и липите, бидејќи тие беа, во принцип, достапни, па немаше потреба премногу да се работи на нив. Но, бидејќи куните и липите си заминуваат, а еврото доаѓа (според некои пребрзо), има малку зголемена побарувачка за куни и липи во одредени години. Бидејќи визон и липа сè уште се достапни, овие ретки берби не се особено скапи.
Сепак, таква е моменталната состојба. Кога ќе поминат неколку години по воведувањето на еврото, особено 5 до 10, ситуацијата ќе изгледа многу поинаква. Во нумизматиката често има психолошки момент: кога нешто е достапно – никој не го сака, кога не е – сите го сакаат. Така ќе биде и во овој случај. Вистинскиот интерес на колекционерите за куни и липи ќе се појави дури откако ќе го користиме еврото неколку години и кога луѓето ќе станат носталгични за „старите добри“ куни и липи.
Конзервација и вредност
Најдобро е да се зачуваат добро сочувани примероци, бидејќи колку е подобра зачувувањето, толку е повредна паричката. Совршено сочуваните копии, односно оние кои никогаш не биле во оптек, се највредни. На нив нема никакви траги за ракување, дури ни отпечатоци од прсти.
За зачувувањето на монетите се суди според релјефот, па нема смисла да се чистат, полираат, полираат монетите… Ова особено се однесува на монетите од 5 и 10 лими, кои лошо оксидираат. Затоа, најдобро е да ги оставите такви какви што се. Ако паричката се исчисти, таа веднаш се гледа и ја намалува нејзината вредност.
Во оваа приказна за поретки години, мора да се земе предвид дека едноставно нема гаранција за раст на вредноста и астрономската заработка.
Имено, не знаеме што ни носи иднината, но трендовите и искуствата од другите земји кои го воведоа еврото ни кажуваат дека тоа би било добра идеја.
