Во постоечката регулатива за доделување субвенции за мајките за нивниот прв стан недостигаат прецизни рокови – не се знае до кога државата треба да донесе одлука, а мајките треба да достават преддоговор во кој има прецизен рок за исплата на куповната цена. Би било добро, според интервјуираните N1, одлуката за субвенцијата да се донесе однапред – мајката да знае дека има право на субвенција, па дури потоа да почне да купува стан и да аплицира за кредит. Вака се случува да треба многу документација – и за преддоговорот, и за банката, и за барањето до државата, која покрај плаќањето аванс или аванс за купување стан , носи и големи трошоци за мајките и тоа без гаранција дека ќе добијат субвенција. Кога станува збор за тоа дека мајките немаат право на жалба на одлуката на комисијата за одбивање на субвенцијата, адвокатката Сара Ел Сараг вели дека тоа е противуставно.
Катарина Јелисавчиќ Марковиќ од Белград е една од четирите мајки кои се пријавиле во редакцијата Н1 наведувајќи дека била одбиена за субвенцијата за првиот стан бидејќи со барањето приложила купопродажен договор на државата, а не преддоговор. Причината е што со потпишување и заверување на купопродажниот договор, таа станува сопственик на имотот, со што го губи основниот услов да аплицира за субвенција.
На прашањето дали се чувствува изневерена, Катарина одговара дека се чувствува – излажана.
„Дефинитивно би купиле стан – ниту јас родив дете поради станот, ниту очекував државата да ми купи стан, но се најдов во таа приказна дека нешто ме следи. И тогаш се чувствувате измамено кога ќе ја прочитате одлуката дека сте одбиени“, вели Катарина.
Таа укажува дека постои временска низа што може да се утврди со документи и проверки на документи.
„Сметам дека сум измамена, ако ништо друго, времето што го потрошив за собирање хартии – ќе го поминев со моето дете“, вели Катарина, додавајќи дека ќе поведе управен спор пред судот, бидејќи нема право на жалба. решението на државната комисија.
Адвокатката Сара Ел Сараг го смета токму овој факт – дека нема право на жалба на одлуката на комисијата – неуставен.
„Мајките кои ги исполниле условите, а биле одбиени поради испорака на купопродажниот договор, дефинитивно треба да поведат управни спорови, бидејќи некој мора да одговара за тој начин на водење бизнис. Ако нема право на правен лек за одлуката на комисијата за доделување или отфрлање на субвенција, тоа е дури и неуставна одлука“, посочува Сара Ел Сараг.
Таа објаснува дека според Законот за управна постапка не се исцрпени сите правни лекови.
„Актот на таа комисија не може да биде конечен – тој сам по себе е противуставен. Мора да има право на жалба, за која ќе одлучува министерството, па дури потоа се поведува управниот спор“, вели адвокатот.
Според Сара Ел Сараг, друг проблем во оваа регулатива е немањето рокови.
„Нема рок кога комисијата треба да одлучи за субвенцијата. Можеби попаметно би било да се „сврти работата“, па прво да се донесе одлука за субвенционирање и таа одлука да биде услов за аплицирање за стан. Потоа, агенциите за недвижности обично имаат шаблон договори за продажба. Тој договор не е шаблон сам по себе. И може да има задоцнет ефект – куповната цена да се плаќа кога се добиваат субвенции или кога се одобрува кредит. Само со склучувањето на купопродажниот договор не се заокружува правната работа. Има уште два елементи – плаќање на цената и влегување во владение“, вели Сара Ел Сараг.
Според агентот за недвижности Каќа Лазаревиќ, сепак, тешко дека купопродажниот договор би можел да има одложен ефект бидејќи – никој никого нема да чека.
„Следам сè од моментот на донесување на уредбата и веднаш беше јасно дека не може да се спроведе на начинот на кој беше предвидено – има многу учесници и роковите е невозможно да се запазат. Треба да земеш документи, да најдеш стан за да купиш, ако бараш кредит, треба да собереш и документација за тоа“, вели Каќа Лазаревиќ.
Кога ќе се потпише купопродажниот договор, вие веќе, додава таа, го плаќате авансот, агенцијата, заверката на тој преддоговор.
„И тогаш аплицирате за субвенција, а слушнавме дека се потребни над 80 дена за решение. Никој нема да ве чека толку долго – преддоговорите се склучуваат на максимум 60 дена. И сето тоа поради просечна сума од околу 7.000 евра која досега е доделена. Ако некој сака да им помогне на младите – регулативата мора да биде јасна, дека се завршува на едно место и дека не се лутате и дека службениците во кафеаната не знаат да ви дадат точни информации. Ова доби конотација поинаква од она што беше наменето“, посочува Каќа Лазаревиќ.
Сара Ел Сараг истакнува дека ова е повеќе за помош на градежната индустрија отколку за мајки.
„Мислам дека ова беше дефинитивно предизборна пропаганда и многу ми е жал поради тоа. Но, сега нема запирање. Овие мајки мора да се борат по судови“, заклучува Сара Сараг.
