И Словенија на крајот на јули ја зафати значителен топлотен бран. На дури дваесет мерни станици низ земјава метеоролозите го измерија јулскиот температурен рекорд за моменталната локација. Имаше и многу тропски ноќи во јули, кога најниската температура на воздухот не се спушта под 20 Целзиусови степени. Ќе се истакне и фактот што оваа година ја измеривме тропската ноќ на метеоролошките станици над 1.000 метри надморска височина. Ова се случи на дури шест станици“, пишува агенцијата за животна средина во извештајот.
Агенцијата за животна средина на Република Словенија (Арсо) објави извештај за изразениот топлотен бран кој кон крајот на јули ја зафати и Словенија. Како што напишаа, „исклучителниот топлотен бран“ најпрвин го зафати Пиринејскиот Полуостров, а во следните денови стигна и до централна, источна и дел од северна Европа. На Пиринејскиот Полуостров температурите на места се искачија над 45, додека на други места главно се измерени меѓу 35 и 40 Целзиусови степени.
„Имавме вакво време поради голема површина на висок воздушен притисок што се шири низ поголемиот дел од Европа. Пред брегот на Западна Европа, долго време се задржа јадро на студен воздух на голема височина, пред кое топол воздух ја допре Европа од југ од Северна Африка. Во областа на висок воздушен притисок, овој воздух се спушташе кон земјата и се загреваше уште повеќе, а за интензивната топлина придонесе и добро исушената земја“, објаснуваат оттаму.
„Кога областа со висок воздушен притисок се пресели над нашите региони, временските фронтови веќе стигнаа до западна Европа, што ја залади атмосферата. Овие потоа патуваа кон нашите места, но не влијаеја на времето овде, па имавме претежно сончево и многу топло време. Атмосферата овде малку ја залади фронтот што нè одмина во ноќта од 23 до 24 јули. Позабележително заладување во внатрешноста донесе само студениот фронт на 26 јули, кој донесе барем малку врнежи во поголемиот дел од земјата. Во Приморска на крајот на месецот жештините кратко време стивнаа“, го објаснија од агенцијата времето на крајот на минатиот месец. Како што напишаа и тие, државната метеоролошка служба првото предупредување за големи горештини го издаде веќе на 19 јули.
Како што напишаа на Арса, високи температури на воздухот во првата половина од годината не се забележани само во втората половина на јули, туку и натпросечни температури се забележани од почетокот на јуни. „Покрај високите температури, во наведениот период имавме и недостаток на врнежи и исклучителна суша на површинскиот слој на почвата, особено на југозападниот дел од државата, но на други места претежно изразена суша. Со сува почва и ниска релативна влажност на воздухот, а со влив на топол воздух во претежно сончеви денови имавме нагласено дневно загревање на атмосферата. Во овој период имавме кратки периоди на ладење кога бележевме просечни, во некои случаи и малку подпросечни температури, но најчесто имавме натпросечни температурни вредности. Во наведениот период, температурното отстапување било највисоко во Горишко, нешто над 4 Целзиусови степени, во поголем дел од внатрешноста помеѓу 3 и 4 Целзиусови степени, а на североисток и југоисток околу 2,5 степени Целзиусови“, додаваат оттаму.
Јулскиот рекорд падна на дваесет станици
Во мерната мрежа на Агенцијата за животна средина во моментов има повеќе од стотина автоматски мерни станици за температура. „Јулскиот рекорд за моменталната локација го измеривме на дваесет станици. На повеќе од половина од овие станици беше постигнат и апсолутниот јулски рекорд. Анализата не вклучува станици кои се поставени пред повеќе од шест години (како дел од проектот Бобер) и немаме доволно долг сет на податоци за нив. Но, ако ги вклучиме и овие станици, тогаш во јуни оваа година измеривме рекордни вредности на дури 59 различни локации“, напишаа тие.
Највисока температура е измерена на автоматската метеоролошка станица во Дблици кај Чрномље, каде на 23 јули се загреа до 39,4 степени Целзиусови. Сепак, ова не е апсолутна највисока измерена температура во јули во Словенија. „Од нашата архива дознаваме дека во Чрномље на 5 јули 1950 година во 14 часот е измерена температура од 40,6 степени Целзиусови. За жал, тогаш температурата се мереше само во одбрани термини (во 19, 14 и 21 часот по зимско време), така што немаме информации за највисоката измерена температура за тој ден, која сепак била неколку степени Целзиусови над 40. .6 Целзиусови степени. Станицата во тоа време се наоѓала во центарот на градот, на добри четири километри под рака од сегашната локација, која е на село. Температурната разлика меѓу двете локации е често значајна и променлива, па затоа е тешко да се споредат мерењата во тоа време со денешните“, додаваат тие.
Не само што беше висока највисоката температура, туку и дневната просечна температура, која се пресметува со термински вредности (во 8 часот, 15 часот и 22 часот по летно време). „И овде надминавме доста јулски рекорди. Највисока дневна просечна температура е измерена на 22 јули во Ведријан и на 23 јули во Дблици кај Чрномље, поточно 30,9 степени Целзиусови. Сепак, не го надминавме апсолутниот јулски рекорд, бидејќи просечната дневна температура на 22 јули 2015 година во Копер веќе беше 32 Целзиусови степени. Во целата историја на мерења, највисока просечна дневна температура имавме на 5 август 2017 година, кога беше 32,9 степени Целзиусови во Поднанос. Да се вратиме на примерот на Чрномље од 1950 година, кога во 15 часот измеривме 40,6 степени Целзиусови. Тогаш дневната просечна температура таму беше 31,2 степени Целзиусови, што е споредливо со температурите што ги измеривме годинава“, се вели во извештајот.
Како што објаснуваат во Арса, топлотниот стрес на телото можеме да го одредиме со помош на дневната просечна температура, а топлотните бранови се дефинираат и врз основа на просечната температура. „Во Словенија важи дефиницијата дека имаме топлотен бран, кога дневната просечна температура три дена по ред е над одреден праг. Во поголемиот дел од Словенија е 24 степени Целзиусови, во Приморска 25 степени Целзиусови, а во развиениот свет 22 Целзиусови степени. Со просечни температури од околу 30 степени Целзиусови, неколку дена го надминавме прагот за топлотен бран за дури 5 степени Целзиусови“, додаваат тие.
Меревме и некои рекордни вредности на месечна основа. Најмногу се издвојува западниот дел на Словенија, особено Горишка. Во Биље, јули годинава беше речиси 1 степен Целзиусов потопол од најтоплиот јули во 2015 година (26,5 степени Целзиусови оваа година; 25,4 степени Целзиусови во 2015 година). Се издвојува и Бовец (23,2 степени Целзиусови оваа година; 22,8 степени Целзиусови во 2006 година), а на другите станици измеривме вредности многу слични на претходниот рекорд. На исток не се приближивме до рекордните вредности, се вели во извештајот.
Агенцијата за животна средина во јули годинава измери и многу голем број последователни денови со температура на воздухот над 35 Целзиусови степени. „Посебно се издвојува Приморска, бидејќи таму измеривме од 4 до 7 последователни денови кога највисоката температура на воздухот се искачи над 35 Целзиусови степени. Најмногу вакви денови се измерени во Биље, Долење кај Ајдовшчина, Волче кај Толмин и Поднанос (7), Ведријан (6), Годње на Карст, Шкочјан и Кубед (4). Најмногу последователни денови со температура над 35 Целзиусови степени во јули (и воопшто) се измерени во 2006 година, кога имало дури 9 такви денови во Копер и Долење кај Ајдовшчина. Интересно е и тоа што горештините во 2006 година беа речиси во истиот период како и годинава, поточно од 19 до 27 јули.
Во Горишко има и многу тропски ноќи
Како што пишува во извештајот, во јули имало и многу тропски ноќи, особено во Горишка. Зборуваме за тропска ноќ кога најниската температура на воздухот не се спушта под 20 Целзиусови степени. Ако појавата на тропска ноќ во словенечка Истра е прилично нормална појава за месец јули, ваквите денови се ретки или многу ретки во внатрешноста на Словенија. „Во ведрите ноќи и со мирна атмосфера имаме нагласено заладување навечер. Слој на инверзија се формира во близина на земјата, каде што е заробен ладен воздух, а воздухот над овој слој на инверзија е потопол. Таквата област на малку издигната земја се нарекува и термички појас, каде што бележиме и повисоки минимални температури“, напишаа тие. Овој јули измеривме барем една тропска ноќ на 44 станици.
Годинава тропска ноќ и над илјада метри
Во табелата подолу, Арса направи споредба на оваа година со некои од минатото за избрани станици. Тие ги избраа последните четири години, како и годините 2015 и 2010 година, кои се истакнаа и по бројот на станици со најмалку една тропска ноќ.
„Апсолутни најтропски ноќи во месец јуни беа измерени во 2012 година, кога во Копер имаше 25 дена со најниска температура на воздухот над 20 степени Целзиусови, но таа година измеривме помалку тропски ноќи во внатрешноста на Словенија отколку во 2010 година. Ќе се истакне и фактот дека оваа година тропската ноќ ја измеривме и на метеоролошките станици над н. во 1000 метри. Тоа се случи на дури шест станици (Нанос, Кум, Блегош, Шебрељски врв, Славник, Пасја раван и Давча), од кои измеривме три такви ноќи на Славник (1020 m) и Шебрељски врв (1066 m). Тешко е да се направат паралели со 2015 година, бидејќи тогаш немавме автоматски станици на Нанос, Кум, Славник и Блегош. Измеривме дури 4 тропски ноќи во Шебрељске врх таа година“, додаваат тие.
