Температурата на околината значително влијае на човечкото тело. Особено екстремно ниско или сега моментално екстремно високо.
Проф.д-р Томислав М. Јовановиќ, клинички физиолог, за порталот N1 објаснува дека високата температура на околината, заедно со директното влијание на сончевите зраци, ја зголемува телесната температура на телото преку силно активирање на механизмите за терморегулација со цел да се зачува нормалната телесна температура. Од тие причини во организмот се јавуваат низа алармантни реакции.
„Кардиоваскуларните функции се менуваат. Се јавува силна вазодилатација на крвните садови, првенствено во кожата, со отворање специјални крвни садови присутни во кожата, а не во сите нејзини делови, т.н. артериски и венски анастомози. Така, големата количина на крв присутна во кожата, значително над нејзините потреби, создава голема површина за размена на вишокот топлина во телото со надворешната средина. Ова го активира процесот на потење, спроводливост и испарување“, вели тој.
Како резултат на тоа, додава докторот, доаѓа до пад на крвниот притисок со активирање на регулаторните механизми со цел да се спречи намалувањето на протокот на крв, пред се во мозокот, а потоа и во другите витални органи. Има и зголемување на отчукувањата на срцето.
„За секој час престој во екстремни температурни услови, околу 0,7 литри вода богата со натриум се губи преку потење. Губењето на сол предизвикува хормонален механизам за спречување на губење на натриум, а во процесот на аклиматизација на висока амбиентална температура, се јавува намалување на количината на натриум во потта“, вели тој.
Тој додава дека „покрај механизмот на жед и вода за пиење, хипоталамусот и оската на хипофизата влијаат и на функцијата на бубрезите“.
„Процесот на испарување директно зависи од влажноста на околината. Високата влажност при висока температура ја намалува стапката на испарување зголемувајќи ја количината на пот која може да се зголеми до 2 литри на час поминат на висока температура. Брзото дишење создадено во овие услови, исто така, ја зголемува количината на водена пареа исфрлена со дишењето како начин за губење на топлина. Намален циркулационен волумен, покрај тоа што е познато од физиката дека со зголемувањето на телесната температура се намалува и количината на достапниот кислород во крвта и во ткивата“, посочува докторката.
Д-р Јовановиќ забележува дека по десет дена престој во средина со екстремни температури, телото се прилагодува и доаѓа до евидентно намалување на симптомите регистрирани на почетокот.
„Намалувањето на количината на вода во телото со зголемување на нејзината загуба за да се ослободи вишокот топлина и да се спречи прегревање на телото го намалува капацитетот на терморегулација со појава на главоболки и непријатности“, нагласува тој.
Зголемувањето на телесната температура до вредност од 41 Целзиусов степен создава сериозни проблеми.
„Интензитетот на главоболката се зголемува, непријатноста преминува во психомоторен немир и дополнително зголемување на температурата со изразена тахикардија и парадоксално бледило на кожата и појава на колапс и губење на свеста со појава на конвулзии. Третманот на оваа состојба е да се отстрани од местото на директно изложување на сончевите зраци во вентилиран простор и да се наполни течноста. Во опасни по живот состојби може да се администрира и парентерално“, посочува тој.
Облекување и јадење
Одговарајќи на прашањето како да се спречат негативните појави, д-р Јовановиќ нагласува дека е неопходно да се избегнат директните ефекти на сончевите зраци и изложувањето на високи температури.
„Исто така, со носење соодветна облека која не предизвикува потење, која е добар спроводник на топлината и обезбедува непречено испарување на потта (лесен памук и други природни материјали). Прилагодете ја исхраната на висока температура, без сол, лесни оброци без храна која има висок термодинамички ефект и која дополнително бара зголемен проток на крв во дигестивниот тракт, со значително поголем внес на течности кој мора да биде нешто поголем од обемот на загуба. “, забележува тој.
Внес на вода
Кога станува збор за внесот на вода, лекарот препорачува чиста вода, вода од чешма или минерална вода во шишиња.
„Ако ги земеме предвид горенаведените податоци за обемот на загуба, со додавање на загуба на вода преку бубрезите преку урина, што е задолжително заради зачувување на функцијата на бубрезите (ендогена вода и вода per os да произведуваат минимум 1,5 л урина во текот на денот) и преку столицата, тогаш бројките се околу два до три литри дневно, земајќи го предвид внесот на вода преку храната. Овошје, зеленчук и храна за оброци (супи, чорби)“, нагласува д-р Јовановиќ.
Зборувајќи за внесот на вода, тој вели дека пред изложување на високи температури, „надвор од чувството на жед“, потребно е да се испие најмалку две чаши вода (2х200мл).
„Амбиентална вода во услови на живеење полека во мали голтки (пред хидратација), земете со себе разладена вода или во општествено оправдани услови користете вода изладена на температура од 12-15 степени Целзиусови, пијте во големи голтки или често во мали количини за да се елиминира чувство на жед со навлажнување на усната шуплина и фаринксот со хипосмолично ладна течност (хидратација), и секако, по отстранувањето од влијанието на високата температура, внесете вода до гасење на чувството на жед со истиот тип на вода (рехидратација)“ тој вели.
Меѓу многуте посебни забелешки, важно е да се истакне дека загубата на вода, во малку помала мера, се јавува и при престој во вода, рекреативно и
без разлика дали се натпреварувачки (на пример, ватерполистите губат околу 2 литри вода за еден натпревар), и секако во затворен простор со климатизиран воздух или без клима, вели д-р Јовановиќ.
Деца и постари лица
Кога станува збор за децата, и покрај фактот што процентот на вода е значително повисок од оној кај возрасните, односот помеѓу површината на телото и телесната маса (тежина) специфична за најраната возраст го забрзува губењето на водата, механизмите за терморегулација сè уште се незрели и чувствителноста на централниот нервен систем е значително поголема.систем при покачена температура.
„Затоа родителите се должни да ги спречат децата, особено во најраната возраст, од директно изложување на сончеви зраци или да бидат во средина со висока температура, со постојана хидратација и соодветна исхрана“, посочува докторката и напоменува дека чувството на жедта е поизразена на оваа возраст.
Постарите лица, додава тој, се карактеризираат со голем број поврзани болести, значително помал процент на содржина на вода (намалувањето на количината на вода е пресуден фактор за стареење) и значително пониско ниво на чувство на жед.
„Доколку на тоа се додаде и социјалниот елемент, тогаш на старите лица треба да им се советува да пијат чаша вода во секоја прилика, па дури и да ја згаснат жедта. „Тахикардија, нарушување на срцевиот ритам, намален проток на крв и ниво на оксигенација може да предизвикаат сериозни кардиоваскуларни проблеми, често фатални“, предупредува тој.
Масното ткиво кај дебелите луѓе е сиромашно со вода, па затоа процентот на вода кај овие луѓе е значително помал.
„Тоа значи дека загубата на вода во помала мера може да предизвика сериозни до фатални последици, кои, за жал, често се случуваат. Ако на тоа се додаде и фактот за начинот на живот на дебелите луѓе (храна и пијалок), проблемот е поизразен“, посочува докторката.
Приспособувањето на организмот на високите температури и социјалните активности на жителите кои живеат во области со високи температури, особено ниска влажност на воздухот, заедно со посебен хабитус, направија и посебен психосоматски тип на овие луѓе.
„Значајно помалку дебели, со поголема смртност на доенчиња, помала експлозивна моќ и поголема издржливост и значително помала самоубиственост. На крајот, зарем зголемената температура и патувањата за да поминете одреден период од вашето слободно време во токму таква средина не се поттик за лачење на хормонот на среќата – ендорфин, кој значително помалку се лачи во есенските и зимските месеци и особено во подрачја со многу ниска клима и психомоторна со карактеристики сосема спротивни од претходно споменатите“, заклучува проф.д-р Томислав М. Јовановиќ.
