Колоректалниот карцином или ракот на дебелото црево е на прво место по бројот на новозаболени годишно во Хрватска, а само 20 до 30 отсто од граѓаните реагираат на превентивната програма за рано откривање на ова малигно заболување. Најзагрозени се луѓето постари од 50 години, но доказите сугерираат дека стапката на рак на дебелото црево исто така расте и кај помладите луѓе, делумно поради одредени фактори на ризик што може да се спречат.
Затоа е важно да се знае кои здрави промени може да се направат за да се намали ризикот.
„Превентивниот скрининг е најефективниот и најважниот начин за спречување на колоректалниот карцином и намалување на ризикот. Сепак, постојат промени во животниот стил кои можат да го намалат ризикот од полипи и рак на дебелото црево“, изјави за Insider Енџи Дејвис, претседател на Fight Colorectal Cancer, американска организација специјализирана за правата на пациентите со колоректален карцином.
Врз основа на најновите докази, јадењето повеќе растителна храна богата со растителни влакна, намалувањето на алкохолот и црвеното месо и одржувањето на активност може да бидат корисни начини за спречување на рак на дебелото црево, иако некои фактори, како што е генетиката, можеби се надвор од вашата контрола.
Седентарен начин на живот
Според истражувањата, премногу седење е фактор на ризик за повеќе видови на рак, вклучително и рак на дебелото црево. Спротивно на тоа, се чини дека физичката активност има заштитен ефект и помага да се намали ризикот од рак на дебелото црево.
Експертите во моментов препорачуваат неколку часа вежбање секоја недела, без разлика дали тоа е одење, спортување, кревање тегови или било што друго што го зголемува пулсот.
Недостаток на влакна, овошје и зеленчук во исхраната
Она што го јадете е исто така важен фактор за вашите шанси за развој на рак на дебелото црево. Конзумирањето многу овошје, зеленчук и цели зрна може да ви помогне да добиете доволно влакна, кои се покажаа како важна хранлива материја за спречување на хронични болести како што е ракот.
„Влакната се важни бидејќи одржуваат добра дигестивна функција и го намалуваат воспалението“, објасни Дејвис.
Правилната исхрана, исто така, може да ви помогне да имате поголеми шанси да го победите ракот доколку го добиете, додаде Дејвис.
Без оглед на вашата исхрана, добри цели за превенција од рак се растителна храна да сочинува околу 2/3 од вашата чинија, советува Дејвис. Шарена мешавина од овошје, зеленчук, житарки, јаткасти плодови и семки може да ви помогне да добиете различни хранливи материи.
Јадење многу црвено месо и заситени масти
Постојат докази кои сугерираат дека производите од животинско потекло како црвеното и преработеното месо го зголемуваат ризикот од развој на овој рак.
Преработеното месо е поврзано со полоши здравствени резултати за различни болести, вклучувајќи срцеви заболувања и рак на дебелото црево.
Што се однесува до црвеното месо, некои студии сугерираат дека премногу може да биде нездраво, но дека може да биде добро во умерени количини.
Можеби нема да мора целосно да го исклучите месото, но експертите предлагаат да се ограничи потрошувачката на црвено месо на неколку порции неделно и да се отфрли храната како сланина, колбаси и филета.
Исто така, внимавајте како го подготвувате месото, бидејќи доказите сугерираат дека високите температури може да го зголемат количеството на соединенија кои предизвикуваат рак.
Обилно пиење
Постојат убедливи докази дека умереното консумирање алкохол може да помогне да се намали ризикот од рак на дебелото црево, рече Дејвис.
Сепак, Американското здружение за онкологија предупредува дека алкохолот е познат канцероген, супстанца која може да го зголеми ризикот од неколку видови на рак.
Науката нема едногласен одговор за тоа која количина на алкохол е безбедна, ниту дали постои некоја количина алкохол што е безопасна.
Пушењето е главен ризик од рак што може да се спречи
Добро е познато дека пушењето може да предизвика рак, но не само што се загрозени вашите бели дробови, туку и значително го зголемувате ризикот од рак на дебелото црево.
Една од најдобрите работи што можете да ги направите е целосно да избегнувате пушење.
Висок БМИ
Според Дејвис, индексот на телесна маса (БМИ), или односот на висината и тежината, може да биде уште еден показател за натпросечен ризик од рак на дебелото црево.
Неколку студии покажаа дека поголем ризик од рак на дебелото црево е поврзан со БМИ над 25 (што се смета за „прекумерна тежина“) или 30 (што е во опсегот „дебелина“).
Контролата на тежината може да биде начин да се намали ризикот од рак на дебелото црево, особено во комбинација со други промени во животниот стил, како што се исхраната, вежбањето, пушењето и консумирањето алкохол, покажуваат истражувањата.
Генетика
Сепак, не може да се влијае на сите фактори на ризик за рак на дебелото црево. Честопати, ризикот од добивање на рак на дебелото црево е поголем кај луѓе чија семејна историја на болеста евидентира токму такви случаи или случаи на полипи на дебелото црево (раст во дигестивниот систем).
Сепак, треба да знаете дека, поради генетски и други фактори, може да добиете рак на дебелото црево дури и ако водите здрав начин на живот, па затоа е важно да бидете свесни за ризиците и редовно да се проверувате.
