Локалните избори во Зајечар и Косјерић, одржани на 8 јуни 2025 година, претставуваа првиот политички тест за владејачката Српска напредна странка (СНС) од почетокот на повеќемесечната политичка криза во Србија. Кризата беше придружена со масовни студентски протести и блокади на факултети, што ги направи овие избори особено значајни како индикатор за популарноста на власта.
Резултати и првични сигнали
Првичните незванични резултати покажуваат комплицирана слика. Според различни извори, и власта и опозицијата прогласија победа во двата града. Сепак, клучни сигнали покажуваат:
- Висока излезност: Во Косјерић излезноста достигна 84,7%, што е исклучително висока бројка за локални избори
- Опозициони успеси: Опозициската листа “Уједињени за Косјерић” прогласи победа во овој град
- Студентско влијание: Студентските листи остварија значајни резултати, што рефлектира на моменталната политичка клима
Политичка порака за Вучиќ
1. Губење на довербата кај граѓаните
Претседателот Вучиќ лично призна дека овие избори ќе бидат “најтежкиот тест” за СНС, што укажува на свеста за предизвиците со кои се соочува партијата. Резултатите рефлектираат подлабоки проблеми:
- Корупциски скандали: Серијата афери и обвинувања за корупција на високо ниво го нагризуваат кредибилитетот на власта
- Медиумски мрак: Контролата врз медиумите и ограничувањето на слободата на изразувањето создаваат отпор кај граѓаните
- Ослабување на поддршката: Особено видливо во помали средини каде што луѓето директно ги чувствуваат последиците од лошото управување
- Влијанието на студентските протести: Младите го предводат бунтот против авторитарните тенденции
- Потреба за преосмислување: Власта мора радикално да ги промени политичките стратегии
2. Системска криза на владеењето
Успехот на опозиционите листи во овие општини испраќа јасна порака дека граѓаните се побунуваат против:
- Системска корупција: Широко распространетата корупција во институциите ја загрозува довербата во државата
- Медиумска цензура: Контролата врз информациите и ограничувањето на слободните медиуми создаваат отпор
- Централизирана контрола: Локалните заедници бараат поголема автономија и ослободување од диктатот од Белград
- Недостиг на транспарентност: Граѓаните бараат отчетност и јавност во работењето на властите
3. Генерациски предизвик
Учеството на студентските листи и нивната релативна успешност укажува на:
- Политичка мобилизација на младите
- Желба за промена на постоечкиот политички систем
- Потенцијален долгорочен предизвик за традиционалните политички структури
Поширок политички контекст
Влијание врз националната сцена
Овие локални резултати можат да имаат поширок ефект:
- Охрабрување на опозицијата: Успешните резултати можат да ја мотивираат опозицијата за понатамошни активности
- Внатрешни напнатости во СНС: Слабите резултати можат да предизвикаат дебати во рамките на владејачката партија
- Медиумско покривање: Резултатите ќе бидат внимателно анализирани како показател за идните национални избори
Стратегиски импликации
За Вучиќ и СНС, овие резултати сугерираат потреба за:
- Преосмислување на односите со младите избирачи
- Зголемување на фокусот врз локалните прашања
- Потенцијални промени во комуникациската стратегија
Рефлексии врз Северна Македонија
Геополитички импликации
Политичката нестабилност во Србија и ослабувањето на Вучиќ може да има значајни последици за Северна Македонија:
Регионални односи:
- Потенцијална промена во српската надворешна политика кон соседните земји
- Можност за подобрување на билатералните односи доколку дојде до промена на власта
- Влијание врз статусот на српското малцинство во Северна Македонија
Европски интеграции:
- Ослабена Србија може да биде помалку влијателна во блокирањето на европските аспирации на Македонија
- Потенцијал за координирана регионална политика кон ЕУ
- Промени во динамиката на Западен Балкан
Внатрешнополитички ефекти
Демократските процеси:
- Студентските протести во Србија можат да инспирираат слични движења во Македонија
- Јакнење на граѓанското општество и барања за поголема транспарентност
- Влијание врз медиумските слободи и борбата против корупцијата
Политичка поларизација:
- Различни политички партии во Македонија можат различно да ги интерпретираат настаните во Србија
- Влијание врз внатрешните дебати за демократијата и владеењето на правото
- Потенцијални промени во регионалната геополитичка ориентација
Економски аспекти
Билатерална соработка:
- Нестабилноста во Србија може да влијае на економските односи
- Промени во трговските текови и инвестициите
- Влијание врз енергетската безбедност и транспортните коридори
Заклучок
Изборите во Зајечар и Косјерић претставуваат значаjeн момент во современата српска политика и јасен сигнал за длабока криза на довербата во Вучиќ и неговата СНС. Корупцијата, медиумскиот мрак и авторитарните тенденции на власта се клучните фактори што го предизвикуваат ова губење на поддршка.
Пораката што гласачите му ја испратија на Вучиќ е недвосмислена: граѓаните се заморени од корупцијата, цензурата и концентрацијата на моќта. Тие бараат суштински промени – транспарентност, слобода на медиумите, борба против корупцијата и демократско управување.
За Северна Македонија, овие настани носат и можности и предизвици. Ослабувањето на авторитарниот режим во Србија може да отвори простор за подобрување на билатералните односи, но исто така бара внимателно навигирање во променетата регионална динамика. Демократските движења во Србија можат да служат како инспирација за јакнење на граѓанското општество и во Македонија.
Овие избори можат да претставуваат пресвртница во српската политика, сигнализирајќи почеток на крајот на ерата на доминација на СНС. Доколку оваа тенденција продолжи, Вучиќ и неговата партија ќе мораат радикално да се промените или да се соочат со сериозен политички пораз на идните национални избори. Ова, пак, ќе има долгорочни импликации за целиот регион на Западен Балкан, вклучувајќи ја и Северна Македонија.
Сашо Денесовски-политиколог
