Маркетингот како професија во криза: Кога науката се претвора во шала
Вовед: Од науката до карикатурата
Маркетингот е знаење. Маркетингот е наука. Овие две реченици треба да бидат основа на секое сериозно размислување за оваа професија што денес се наоѓа во длабока криза на идентитет и кредибилитет. Тоа некои “дечки” треба да го перцепираат како дел од нивниот бизнис, но реалноста покажува сосема спротивно – сведоци сме на системско потценување и дилетантизам што ја уништува суштината на маркетинг дисциплината.
Анатомијата на професионалниот пад
Новокомпонираните менаџери и нивното неразбирање
Денешниот маркетинг пејзаж е населен со самопрогласени експерти кои маркетингот го третираат како “некоја шала”. Новокомпонираните менаџери, често без соодветно образование или искуство, се наоѓаат на позиции каде што донесуваат стратешки одлуки врз основа на интуиција, трендови од социјални мрежи или едноставни копирања на она што го прават другите.
Овие лица го сведуваат маркетингот на површни активности – убави слики на Instagram, привлечни слогани и евтини промоции. Не разбираат дека зад секоја успешна маркетинг кампања стојат месеци истражување, анализа на пазарот, сегментација на публиката, психолошки инсајти и прецизно планирање.
Агенциите во служба на профитот, не на професијата
Одредени агенции за маркетинг, во својата желба за брза заработка, го прифатија ова сведување на маркетингот на едноставни и евтини решенија. Наместо да ги едуцираат клиентите за сложеноста и важноста на стратешкиот маркетинг, тие се приспособуваат на нивните поедноставени очекувања.
Резултатот е пазар полн со агенции што нудат “пакети” кои ветуваат чуда за смешни суми, без стратегија, без истражување, без мерење на резултатите. Тоа не е маркетинг – тоа е продавање на илузии.
Улогата на медиумите во деградацијата
Медиумите како дел од големата продажба
Медиумите, кои треба да бидат независни критички гласови, се претворија во дел од големата продажба на фирмите. Наместо да анализираат, критикуваат и едуцираат за квалитетот на маркетинг практиките, тие стануваа дел од маркетинг машинеријата.
Новинарите пишуваат “репортажи” кои се всушност платени реклами. Медиумските куќи прифаќаат да промовираат сомнителни агенции и нивни “револуционерни” методи без никаква критична анализа. На тој начин, медиумите не само што не ја исполнуваат својата улога на четврта власт, туку активно придонесуваат кон уништувањето на професионалните стандарди.
Недостигот на специјализирано новинарство
Отсуството на новинари специјализирани за маркетинг и реклама значи дека јавноста добива површни информации за оваа област. Новинарите кои не ја разбираат разликата меѓу стратешки маркетинг и обична реклама не можат да ги едуцираат читателите или да ги критикуваат лошите практики.
Последиците по бизнис заедницата
Губење на довербата во маркетингот
Кога маркетингот се третира како шала, природно е што бизнисмените губат доверба во неговата вредност. Малите и средни претпријатија, кои имаат ограничени ресурси и не можат да си дозволат да експериментираат, се откажуваат од маркетинг инвестиции по лошите искуства со дилетантски агенции.
Недоволно искористениот потенцијал
Македонскиот пазар има огромен потенцијал за квалитетен маркетинг кој може да им помогне на компаниите да растат, да се интернационализираат и да создаваат вредност. Меѓутоа, овој потенцијал се губи кога професијата е во раките на некомпетентни играчи кои не разбираат дека маркетингот е стратешка функција, не козметика.
Економските импликации
Неефикасни инвестиции
Кога компаниите трошат пари на “маркетинг” кој не е заснован на наука и стратегија, тие всушност ги фрлаат парите. Ова не само што им штети на индивидуалните компании, туку и на целата економија, бидејќи се намалува продуктивноста на капиталот.
Заостанување во конкурентноста
Во глобалната економија, компаниите се натпреваруваат не само со производи и услуги, туку и со маркетинг стратегии. Кога домашните компании имаат слаб маркетинг, тие не можат да се натпреваруваат со меѓународните конкуренти кои инвестираат во професионален, стратешки маркетинг.
Потребата од професионализација
Едукација и стандарди
За да се врати кредибилитетот на маркетинг професијата, потребни се:
- Задолжителни стандарди за образование на маркетинг специјалисти
- Професионални сертификации што ќе ги разликуваат вистинските експерти од дилетантите
- Континуирана едукација за новите трендови и методи
- Етички кодекси за маркетинг агенциите
Улога на академската заедница
Универзитетите мора да ги ажурираат своите програми за маркетинг, да ги поврзат со реалните потреби на пазарот, и да обезбедат практично образование кое ќе создаде компетентни професионалци.
Одговорност на медиумите
Медиумите мора да ја вратат својата критичка функција, да инвестираат во специјализирано новинарство, и да престанат да бидат дел од маркетинг машинеријата што ги промовира лошите практики.
Заклучок: Враќање кон основите
Маркетингот како наука и како професија заслужува повеќе од тоа да биде третиран како шала од страна на новокомпонирани менаџери и профитно-ориентирани агенции. Потребен е системски пристап за враќање на стандардите, едукацијата и професионализмот во оваа клучна област на модерниот бизнис.
Само кога ќе се вратиме кон разбирањето дека маркетингот е знаење и наука, а не забава и импровизација, можеме да очекуваме вистински напредок во оваа област. До тогаш, ќе продолжиме да бидеме сведоци на трагикомедијата на македонскиот маркетинг сектор, каде што дилетантите играат со сериозните работи, а сериозните професионалци се борат да ја докажат вредноста на својата експертиза.
Времето е да престанеме да го третираме маркетингот како шала, пред тоа шалата да стане премногу скапа за сите нас.
К. Денесовска
