Додека Охридското Езеро се бори за здивот под заканата од загубата на статусот на светско наследство под заштита на УНЕСКО, еден објект стои како споменик на системски неуспех – хотелот на “Чичко Никола” Никола Толевски во населбата Лагадин. Објект чија изградба беше проследена со јавен отпор, петиции и предупредувања – денес е пред завршување, оставајќи зад себе низа неодговорени прашања и еден застрашувачки преседан за иднината на охридското крајбрежје.
Од “не може” до “готов факт”
Невладините организации, еколошките активисти и совесните граѓани со месеци апелираа против изградбата на импозантен хотелски комплекс на самата обала на езерото. Причините беа јасни: непоправлива штета за единствениот екосистем на езерото, непочитување на заштитената зона, нарушување на автентичноста на просторот, и создавање на опасен преседан за понатамошно бетонирање.
Нивните апели, прикажани како “непотребна паника”, беа игнорирани. Денес хотелот стои во завршна фаза на изградба, како споменик на триумфот на краткорочниот профит над долгорочното наследство.
Сообраќаен колапс во најава
Но дури и оставајќи ги настрана проблемите со еколошкото и културно наследство, хотелот донесува нов, потенцијално катастрофален предизвик – сообраќаен хаос.
Каде точно ќе паркираат гостите на овој луксузен објект? Која институција дала сообраќајна согласност за пристап до хотелот? Како ќе биде организиран пристапот од магистралниот пат Охрид-Свети Наум, кој и во нормални услови е преоптоварен за време на туристичката сезона?
Населбата Лагадин веќе се соочува со предизвици за паркирање и пристап. Тесните улички со едвај доволно простор за минување на две возила еден покрај друг, сега ќе треба да апсорбираат дополнителен прилив на автомобили, автобуси со групи туристи, и возила за достава.
Прашања без одговори
Кој дал дозвола за хотел без соодветен паркинг простор? Дали постои студија за влијанието врз сообраќајот? Дали имаме гаранции дека возилата на гостите нема да завршат паркирани на самата обала, на зелените површини, или блокирајќи ги тесните улички на населбата?
Искуството со други туристички објекти во Охрид покажува дека без адекватно планирање, сообраќајните проблеми се неизбежни. А додадете на тоа факт дека статусот на “Чичко Никола” ќе привлече и поголем број љубопитни посетители, и добивате рецепт за сообраќаен колапс во една од најубавите делници на охридското крајбрежје.
Апел до надлежните институции
Во овој единаесетти час, упатуваме апел до надлежните институции да преземат итни мерки:
- Министерството за транспорт и врски: Доколку не постои соодветна сообраќајна студија и план за паркирање за овој објект, неговото отворање мора да биде условено со обезбедување на такви решенија.
- Министерството за внатрешни работи: Потребно е итно да се разгледа дали постои адекватен план за сообраќаен пристап и регулација, особено имајќи предвид дека се работи за локација блиску до магистрален пат.
- Министерството за животна средина и просторно планирање: Потребна е ревизија на влијанието на објектот врз непосредната околина, со посебен фокус на заштитата на езерскиот брег.
- Агенцијата за управување со охридскиот регион: Нужно е да се утврди дека објектот нема да придонесе за дополнително нарушување на статусот на Охрид како светско наследство.
- Државниот инспекторат за градежништво и урбанизам: Неопходна е детална инспекција дали објектот е изграден според одобрените планови и дали одобрените планови се во согласност со сите прописи.
Последен момент за одговорност
Додека хотелот веќе е во завршна фаза, сè уште не е доцна да се предупреди идна катастрофа. Не можеме да дозволиме Лагадин да стане уште една жртва на неплански развој, каде што жителите и гостите ќе страдаат поради нечија брзоплетост.
Охрид не може да си дозволи уште еден промашен проект. “Чичко Никола” можеби не е првиот, но не смее да биде изговор за следните кои ќе дојдат по него. Надлежните мора да застанат пред огледало и да се запрашаат: Дали ова е наследството што сакаме да го оставиме – обала заробена во бетон и сообраќаен хаос?
Додека “Чичко Никола” брза да ги пречека своите први гости, граѓаните на Охрид, како и самото Охридско Езеро, чекаат одговор: Кој ќе биде одговорен кога улиците ќе бидат блокирани, кога автомобилите ќе почнат да паркираат на самиот брег, и кога населбата Лагадин ќе стане непрооден лавиринт на импровизирани паркинзи?
Или можеби, како и секогаш, одговорноста ќе исчезне во лавиринтот на институционалното префрлање на вина. Оној препознатлив македонски спорт во кој сите се шампиони, а Охридското Езеро и неговото крајбрежје – единствени губитници.
Сашо Денесовски
