Хормоните се биолошки гласници кои патуваат низ целото тело, контролирајќи ги клетките и ткивата. Кога тие се неурамнотежени или не успеваат да ја пренесат пораката, тоа може да доведе до развој на многу чести хронични заболувања како што се дијабетес, нарушувања на тироидната жлезда, рак, остеопороза и дебелина, како и други здравствени предизвици како што е неплодноста.
По три успешни години подигање на свеста за важноста на добриот хормонален статус преку Европскиот ден на хормоните, 24.4.2025 година. Се одбележува првиот Светски ден на хормоните. Беше замислен како серија активности насочени кон информирање на пошироката и професионалната јавност за важноста на хормоналниот статус во постигнувањето и одржувањето на добро здравје, со фокус на дебелината, неоплазмите и ретките ендокринолошки заболувања, како и таканаречените ендокрини дисруптори, т.е. надворешни фактори кои го нарушуваат ендокриното здравје, објавува Stetoskop.info.
Колку хормоналната нерамнотежа може да влијае на плодноста?
Хормоналната рамнотежа игра клучна улога во репродуктивното здравје на жените и мажите. Секое нарушување на хормоналната или жлездената функција може да ги намали шансите за зачнување, а симптомите зависат од тоа кои хормони се неурамнотежени.
Кои се симптомите на хормонална нерамнотежа?
Симптомите на хормонална нерамнотежа се разликуваат од личност до личност, но најчесто се вклучуваат:
обилно или нередовно менструално крварење (вклучувајќи отсуство на менструација – аменореа),
намален сексуален нагон,
неплодност.
Зошто е важна раната дијагноза?
Раната проценка на хормоналниот статус е клучна за разбирање на причините за неплодност. Особено, се следи следново:
репродуктивни хормони (естрадиол, FSH, LH, прогестерон, пролактин, тестостерон),
тироидни хормони (TSH, FT4),
вредности на инсулин и шеќер во крвта (HOMA индекс),
индекс на телесна маса (ИТМ).
Навремената интервенција може да спречи посериозни компликации и да го подобри квалитетот на животот.
Како физичката активност и исхраната влијаат на хормоните?
Хормоналната рамнотежа започнува со здрав начин на живот. Се препорачува:
најмалку 1,5 до 2,5 часа физичка активност неделно,
Медитеранска исхрана: свежо овошје и зеленчук, интегрални житарки, маслиново масло, мрсна риба (лосос, сардини),
избегнување на брза храна и транс масти.
За да се одржи нивото на витамин Д, важен е внесот на масна риба, а во зимските месеци се препорачува дополнително внесување на суплементи.
Јогуртот, бадемите, мешунките и темниот лиснат зеленчук помагаат во одржувањето на здравјето на коските благодарение на нивната богата содржина на калциум. Јодот е важен за функционирањето на тироидната жлезда и може да се обезбеди преку консумирање морска храна, јајца и млечни производи.
Влијанието на инсулинската резистенција врз плодноста
Инсулинската резистенција, состојба што претходи на дијабетесот, може значително да го наруши репродуктивното здравје, особено кај жени со синдром на полицистични јајници (PCOS).
Зошто е важно да се контролира инсулинската резистенција?
Вишокот инсулин може да доведе до полицистични јајници.
Резервата на јајниците (AMH) се намалува.
Квалитетот на овулацијата е нарушен.
Доколку се сомнева на инсулинска резистенција, се вршат лабораториски анализи на утрински шеќер и инсулин, а потоа се пресметува HOMA индексот. Вредностите над 2,7 укажуваат на присуство на отпор.
Тироидна жлезда и неплодност: каква е врската?
Нарушувањата во функцијата на тироидната жлезда можат да влијаат на:
сексуален нагон,
регуларност на менструалниот циклус,
успех на имплантација на ембрионот.
Кај жени со дури и благ хипотироидизам, може да се појави биохемиска бременост, но процесот на имплантација е често тежок. Во такви случаи, се воведува терапија со левотироксин, со следење на вредностите на TSH помеѓу 2 и 3.
Селенот се препорачува за поддршка на функцијата на тироидната жлезда, особено кај жени со присутни антитела (Хашимото тироидитис).
Дебелината како фактор на ризик за плодност
Масното ткиво делува како орган што ги менува хормоните, произведувајќи вишок естроген:
Кај жени: нарушува функцијата на јајниците, овулацијата и имплантацијата.
Кај мажите: го намалува квалитетот на спермата (ароматазата го претвора тестостеронот во естроген).
Препораки за исхрана за луѓе со прекумерна тежина:
намалување на внесот на калории за 500 kcal дневно,
ограничување на транс масти и заситени масти,
избегнување на едноставни шеќери,
зголемен внес на омега-3 и омега-6 масни киселини (масна риба, јаткасти плодови),
Фокусирајте се на свежи, сезонски состојки.
Најважните хормони во дијагнозата на стерилитет
При проценка на причината за неплодност, се анализираат следниве хормони:
Хормонска функција
Естрадиол раст на фоликулите
FSH Стимулација на раст на фоликулите, задебелување на ендометриумот
Овулација на LH
Прогестерон – подготовка на слузницата на матката за имплантација
Пролактинот може да спречи зачнување
Високото ниво на тестостерон кај жените може да укажува на PCOS
TSH Функција на тироидната жлезда
FT4 Функција на тироидната жлезда, заедно со TSH
Исто така, се следат HOMA индексот и BMI.
Кога да побарате медицинска помош?
Контактирајте го вашиот лекар ако ги забележите следните симптоми:
необјаснето губење или зголемување на телесната тежина,
чувствителност на студ,
промени во апетитот,
замор, сува кожа, кршлива коса и нокти,
депресија, зголемена жед,
нередовни циклуси, намалено либидо, неплодност.
Подигање на свеста за хормоните
општа рамнотежа
Хормоналните нарушувања не треба да се игнорираат, бидејќи тие можат да предизвикаат:
дебелина,
дијабетес,
заболувања на тироидната жлезда,
хипертензија,
остеопороза,
неплодност,
сексуална дисфункција.
Покрај генетиката, големо влијание имаат и ендокрините нарушувачи од животната средина – присутни се во пластиката, козметиката, храната, водата и воздухот. Нивното избегнување е важен чекор во заштитата на вашето здравје.
Заклучок: Грижете се за вашите хормони, грижете се за себе
Раното откривање на проблемите и воспоставувањето на хормонална рамнотежа не само што ги зголемува шансите за зачнување, туку и значително ја подобрува општата здравствена состојба и квалитетот на животот.
