Како што додавате повеќе ултра-преработена храна во вашата исхрана, ризикот од прерана смрт од која било причина се зголемува, според нова мета-анализа на истражување во кое учествувале повеќе од 240.000 луѓе.
„Го разгледавме ризикот од смрт кај една личност од консумирање повеќе ултра-преработена храна на возраст меѓу 30 и 69 години, време кога би било прерано да се умре“, рече коавторот на студијата, Карлос Аугусто Монтеиро, професор по исхрана и јавно здравје на Факултетот за јавно здравје на бразилскиот Универзитет во Сао Паоло.
„Откривме дека за секои 10% зголемување на вкупните калории од ултра-преработена храна, ризикот од предвремена смрт се зголемува за речиси 3%“, рече Монтеиро, кој го измисли терминот „ултра-преработена“ во 2009 година кога го разви NOVA, систем за класификација на храната во четири групи според нивото на преработка.
Првата група од NOVA системот е непреработена или минимално преработена храна во нивната природна состојба, како што се овошје, зеленчук, месо, млеко и јајца. Втората група вклучува кулинарски состојки како што се сол, билки и масла. Третата група се состои од преработена храна што ги комбинира групите еден и два – примери се конзервирана храна и замрзнат зеленчук.
Четвртата група вклучува ултра-преработена храна. Според дефиницијата на Монтеиро, ултра-преработената храна содржи малку или воопшто не содржи интегрални храни. Наместо тоа, се прави од „хемиски обработени евтини состојки“ и често користи „синтетички адитиви за да ги направи јадливи, вкусни и да создаваат зависност“.
„Нема причина да веруваме дека луѓето можат целосно да се прилагодат на овие производи“, напиша Монтеиро во уредничкиот текст од 2024 година во „The BMJ“. „Телото може да реагира на нив како бескорисни или штетни, така што неговите системи можат да ослабнат или оштетат, во зависност од нивната ранливост и количината на консумирана ултра-преработена храна.“
Но, новата студија е погрешна и ќе доведе до забуна кај потрошувачите, рече Сара Гало, виш потпретседател за политика на производи во Здружението на потрошувачки брендови, кое ја претставува прехранбената индустрија.
„Демонизирањето на практична, достапна и готови за јадење храна и пијалоци на полиците може да го ограничи пристапот до храна богата со хранливи материи и да предизвика избегнување“, рече Гало, „што резултира со намален квалитет на исхраната, зголемен ризик од заболувања што се пренесуваат преку храна и влошени здравствени нееднаквости“.
Само дневниот дел е важен.
Оваа студија не е првата што открива врска помеѓу негативните здравствени последици и малото зголемување на ултра-преработената храна.
Студија од февруари 2024 година пронајде „силни“ докази дека луѓето кои јаделе повеќе ултра-преработена храна имале 50% поголем ризик од смрт поврзана со кардиоваскуларни заболувања и чести ментални нарушувања.
Поголемиот внес на ултра-преработена храна може да го зголеми и ризикот од анксиозност за 53%, дебелина за 55%, нарушувања на спиењето за 41%, развој на дијабетес тип 2 за 40% и ризикот од депресија или прерана смрт од која било причина за 20%.
Истражувачите во февруарската студија го дефинираа повисокиот внес како една порција или околу 10% повеќе ултра-преработена храна дневно.
Студија од мај 2024 година покажа дека додавањето само 10% ултра-преработена храна во инаку здрава исхрана може да го зголеми ризикот од когнитивен пад и мозочен удар, додека студија од 2023 година покажа дека вклучувањето на 10% повеќе ултра-преработена храна е поврзано со поголема шанса за развој на рак на горниот гастроинтестинален тракт.
Се проценува дека дури 70% од американската залиха на храна е ултра-преработена.
„Две третини од калориите што ги консумираат децата во САД се ултра-преработени, додека околу 60% од исхраната на возрасните е ултра-преработена“, изјави за Си-Ен-Ен во претходно интервју Фанг Фанг Жанг, вонреден професор и раководител на одделот за нутритивна епидемиологија на Универзитетот Тафтс во Бостон. Жанг не беше вклучен во новото истражување.
Глобална проценка на смртни случаи што може да се спречат
Најновата студија, објавена во понеделник во Американскиот журнал за превентивна медицина, го направи следниот чекор со проценка на тоа колку смртни случаи би можеле да се спречат во осум земји со ниска, средна и висока потрошувачка на ултра-преработена храна (UPF).
„Предвремените смртни случаи што би можеле да се спречат поради потрошувачката на UPF може да се движат од 4% во земјите со помала потрошувачка на UPF до речиси 14% во земјите со највисока потрошувачка на UPF“, изјави водечкиот автор на студијата, Едуардо Аугусто Фернандес Нилсон, истражувач во Фондацијата Освалдо Круз во Рио де Жанеиро.
Сепак, важно е да се напомене дека студијата не можеше да утврди дали смртните случаи биле „предизвикани од консумирање на UPF. Методите на оваа студија едноставно не можат да го утврдат тоа“, рече нутриционистката Нерис Астбери, вонреден професор по исхрана и дебелина на Оксфорд.
Соединетите Американски Држави имаат највисоко ниво на потрошувачка на ултра-преработена храна во светот – речиси 55% од исхраната на просечниот Американец, според студијата. Истражувачите проценија дека намалувањето на потрошувачката на оваа ултра-преработена храна на нула би спречило повеќе од 124.000 смртни случаи во САД во 2017 година.
Во земјите каде што потрошувачката на ултра-преработена храна е ниска, како што се Колумбија (15% од исхраната) и Бразил (17,4%), намалувањето на употребата на нула би спречило речиси 3.000 смртни случаи во првата земја во 2015 година и 25.000 смртни случаи во втората во 2017 година, според студијата.
„Авторите го поставија теоретското минимално ниво на ризик на 0. Ова имплицира сценарио во кое сите UPF се елиминирани, што е многу нереално и речиси невозможно во нашето сегашно општество“, рече Жанг во е-пошта. „Како резултат на тоа, проценетиот товар на предвремена смрт поради UPF може да биде преценет.“
Стивен Бургес, статистичар во Одделот за биостатистика на MRC во Кембриџ, Велика Британија, рече дека иако студијата не може да докаже дека консумирањето ултра-преработена храна е штетно, „таа обезбедува докази што ја поврзуваат потрошувачката со полоши здравствени исходи“.
„Можно е вистинскиот предизвикувачки фактор на ризик да не е ултра-преработената храна, туку поврзан фактор на ризик, како што е подобрата физичка кондиција – а ултра-преработената храна е едноставно невин минувач“, рече Бургес, кој не беше вклучен во студијата, во соопштението. „Но, кога гледаме дека овие асоцијации се реплицираат во многу земји и култури, се појавува сомневање дека ултра-преработената храна може да биде повеќе од само минувачи.“
