Доналд Трамп, како што најави, воведе царини за увоз во Соединетите Американски Држави. Ова одекна како бомба во економскиот сектор во светот бидејќи многу земји не веруваа дека тоа ќе се случи. Така, воведена е стапка од 37% за Србија, 35% за Босна и Херцеговина, 33% за Северна Македонија, 31% за Швајцарија, 20% за земјите од ЕУ, додека стапки од само 10% се воведени за Црна Гора, Косово и Албанија. Експертите посочуваат дека овие три земји сериозно ги сфатиле заканите на Трамп упатени пред неколку месеци, започнале преговори и ги искористиле дипломатските односи за да ги заштитат своите извозни компании. Од друга страна, Босна и Херцеговина е во неволја и во опасност од затворање на компании.
Армин Хоџиќ од Стопанската комора на ФБиХ рече дека автомобилската индустрија, која тој ја застапува, ги очекувала овие царини, но смета дека Трамп нема да застане тука.
„Дали ова е трговска војна или не – времето ќе покаже. Видовме дека некои економии се подготвени да разговараат, а имаме и економии кои се обидуваат да ја подобрат својата преговарачка позиција со контрамерки и контратарифи. Тој (Трамп) е свесен каде е, знае што сака и е свесен за економијата што ја носи со себе“, рече Хоџиќ.
Тој посочува дека администрацијата на Трамп не ги вклучила сите параметри и критериуми при пресметувањето на царинските стапки и дека за тоа се согласуваат и демократите и републиканците. Протестираше и Илон Маск, кој произведува делови за американската автомобилска компанија Тесла надвор од САД. Иако Босна и Херцеговина нема премногу директен извоз во САД, последиците ќе ги почувствува поради тарифите воведени во Европската унија, чии земји сочинуваат 90 отсто од пазарот на кој извезува БиХ.
„Минатата година САД увезоа околу 8 милиони возила, а 4 милиони возила немаа ниту еден дел произведен во САД. Тоа изнесува 240 милијарди долари, а тоа му пречеше на Трамп. Она што не загрижува во Босна и Херцеговина е што, иако не работиме директно со САД, работиме со ЕУ, која воведе тарифи од 2,0 милијарди евра во Германија од 2000 милиони евра. готови возила во САД, вклучувајќи ги и деловите, тоа е околу 24 проценти од вкупниот извоз на германската индустрија, што значи дека овие царини би можеле да предизвикаат висок пад, што веројатно ќе влијае и на БиХ, за да можат компаниите да ги сменат своите долгорочни планови и да дејствуваат пониско Исток“, рече Хоџиќ.
Суад Еќо, претседател на Здружението на работодавачи и претставник на групацијата за дрвна индустрија, истакна дека овој индустриски сегмент веќе забележа пад на извозот во ЕУ од 12 проценти во 2023 година, додека тој пад изнесуваше 8 проценти во 2024 година. Тие го препознаа американскиот пазар како потенцијал, но потезите на Трамп сега ги менуваат сите планови.
„Бевме присутни со 3-4 компании во САД. Кон средината на годината планиравме да посетиме еден од најголемите саеми во Америка, да ги подготвиме нашите компании за настап на тој пазар. Но, со воведувањето на овие тарифи, мислам дека компаниите што настапуваат нема да можат да се позиционираат со цените што беа веќе договорени и нема да биде како што планиравме за малите играчи за оваа година. Имавме привилегирани односи кога станува збор за извозот во САД, таа тарифа беше меѓу 8 и 10 проценти, а ние не знаевме како да ја искористиме, но треба да одиме на преговори?“, рече Еќо во Нови Дан.
Тој посочува дека земјите кои се ориентирани кон економијата се погрижиле за најавите на Трамп и се вклучиле во преговорите пред 3-4 месеци и договарале подобри царини за нивните земји и компании.
„Не го сфативме сериозно, мислевме дека нема да дојде до тоа, а ова е задоцнета реакција на оние кои можеа да ги искористат и дипломатските односи“, рече Еќо.
Хоџиќ посочува дека во Босна и Херцеговина најпогодена од овие американски царини е наменската индустрија која имаше стапка од околу 12 проценти, а сега е 35 проценти – речиси три пати повеќе.
„Но, претпоставувам, таа посветена индустрија ќе бара и алтернативни пазари. Секоја криза дава најмалку три шанси, а исто така и оваа. Останува прашањето дали овие стапки ќе останат цела година или ќе бидат предмет на ревизија. Босна и Херцеговина може да се префрли на пазар со пониски царини, да речеме Косово, што е блиску до нас. позиција бидејќи можете да аплицирате од која било локација“, изјави тој.
Сепак, Еќо посочува дека последиците се веќе присутни и дека сега може само да се обидеме да ги ублажиме.
„Ако се појави сценариото
Ако падне извозот во ЕУ, ние во Босна и Херцеговина сигурно ќе бидеме во неволја, бидејќи некои растенија нема да можат да опстанат без разлика на алтернативата. Не ни се надевавме на такво сценарио. Имавме проблеми со ЕУ две години, политички настани во БиХ, економски мерки и поскапувања – Мислам дека ова ќе биде најпребирливата година по војната за економијата и индустријата во БиХ. Не ја сфативме сериозноста на ситуацијата во која првенствено се најдоа извозниците. Реагираме прилично бавно“, изјави Еќо.
Тие заклучија дека властите во Босна и Херцеговина треба да воведат сет мерки за извозниците за полесно да ги надминат овие проблеми.
