Преземајќи ја улогата на домаќин во американско-руските преговори за обнова на дипломатските односи и постигнување мир во Украина, Саудиска Арабија ги откри своите аспирации да стане глобален актер способен успешно да посредува во меѓународните конфликти, пишува во својата анализа Си-Ен-Ен. Друга цел што Саудиска Арабија ја постигнува на овој начин е дополнителна предност во идните разговори за иднината на повоена Газа.
Саудиска Арабија очекува да биде повеќе од само посредник во американско-руските разговори, изјави саудиски функционер за Си-Ен-Ен. Саудиската делегација ја предводи советникот за национална безбедност.
Локацијата на преговорите, според портпаролот на Кремљ, Дмитриј Песков, им одговара на двете страни, што се смета за победа на 39-годишниот де факто лидер на Саудиска Арабија, престолонаследникот Мохамед бин Салман. Како што пишува CNN, неговата мисија е да ја трансформира Саудиска Арабија, на која досега се гледаше само како кралство богато со нафта со фундаменталистичко минато. Целта е да се изгради и негува мека моќ на огромно богатство.
„Не знам друго место каде што лидерот има толку добри лични односи и со Трамп и со Путин“, рече саудискиот коментатор Али Шихаби, додавајќи дека е прашање на престиж да се биде домаќин на двајцата претседатели во исто време и дека тоа ја зајакнува меката моќ на Саудиска Арабија во регионот и на глобално ниво.
И сето тоа е дел од поголем план. Во последниве години, Саудиска Арабија ја пренасочи својата политика кон неутралност во глобалните конфликти со цел да привлече милијарди долари инвестиции кои ќе овозможат реализација на „Визија 2030“, планот на принцот да ја диверзифицира саудиската економија подалеку од производството на нафта.
Принцот Бин Салман значително се дистанцираше од Јемен по години војна со соседните Хути, поправајќи ги врските со регионалниот ривал Иран и одржувајќи пријателства со Кина и Русија, додека ги зачува блиските партнерства со Западот.
Односите со Путин и Трамп
Покрај тоа што е домаќин на меѓународни натпревари во бокс и фестивали за електронска музика, Саудиска Арабија се обиде да создаде имиџ на глобален миротворец преку организирање донаторски и мировни конференции. Во август 2023 година, во Саудиска Арабија се одржа дводневен мировен самит за Украина, на кој присуствуваа претставници на 40 земји (со исклучок на Русија), а во февруари истата година, таа вети 400 милиони долари помош за Украина.
Подемот на принцот Бин Салман како моќен преговарач произлегува од неговата блиска врска со американскиот претседател Доналд Трамп, кој го поддржуваше младиот принц кога беше меѓународно изолиран поради убиството на новинарот Џамал Кашоги во амбасадата на Саудиска Арабија во Турција.
Во 2017 година, Трамп ја прекрши традицијата и ја избра Саудиска Арабија за својата прва претседателска посета во странство. Дури и откако тој ги загуби претседателските избори во 2020 година, Саудиска Арабија продолжи да одржува блиски деловни врски со Трамп, инвестирајќи 2 милијарди долари во фирма со која раководи зетот на Трамп, Џаред Кушнер, која ги објави плановите за изградба на кулите Трамп во кралството.
Престолонаследникот успеа да ги подобри односите со рускиот претседател Владимир Путин, кој исто така одби да учествува во изолацијата на принцот по убиството на Кашоги. Принцот Бин Салман, од друга страна, се спротивстави на притисокот на Западот да се дистанцира од Москва по инвазијата на Украина и продолжи да се координира со Путин за глобалните резерви на нафта. Принцот дури и застана на страната на Москва во отфрлањето на повикот на администрацијата на Џо Бајден за зголемување на производството на нафта во 2022 година.
Путин ја посети Саудиска Арабија во 2023 година и го покани Ријад да се приклучи на БРИКС.
Аналитичарите велат дека се покажало корисно што Саудиска Арабија успеала да ги зачува односите со двете страни во сè пополаризираниот свет. Пратеникот на Трамп за Блискиот Исток, Стив Виткоф, рече дека принцот бин Салман бил клучен играч во ослободувањето на американскиот учител Марк Фогел од руски затвор минатата недела.
Саудиска Арабија, заедно со соседните Обединети Арапски Емирати, во неколку наврати успешно посредуваше во размената на затвореници меѓу Украина и Русија.
Украинската делегација не присуствува на разговорите во Ријад, а украинскиот претседател Володимир Зеленски во моментов е во Обединетите Арапски Емирати во Абу Даби. Тој најави дека ќе отпатува за Саудиска Арабија подоцна оваа недела на одделни разговори со саудиските власти.
Едното око е вперено во Газа.
Долгорочно, Саудиска Арабија би можела да ја искористи својата улога како посредник во разговорите меѓу САД и Русија и да ја материјализира во Газа, која Трамп планира да ја откупи, да ги премести Палестинците и да ја обнови со соработка со своите партнери.
Арапските земји цврсто ја отфрлија оваа идеја. Планирано е да се одржи самит во Саудиска Арабија кон крајот на оваа недела на кој ќе се разговара за контрапредлогот пред да му се претстави на Трамп.
„Со поддршката на целта на Трамп за ставање крај на војната во Украина, Саудиска Арабија се позиционира да придобие симпатии од Вашингтон. Кралството, кое ќе биде домаќин на мини арапски самит во петок и кој ќе го премости јазот меѓу арапските земји и САД во врска со судбината на Газа, може да го искористи ова со Трамп“, рече Хасан Алхасан, виш соработник на Меѓународниот институт за стратешки студии во Бахреин.
CNN пишува дека иако принцот бин Салман може да има корист од неговите блиски врски со Трамп, тој може да се најде и во непријатна позиција во обидот да ги балансира своите регионални интереси со агресивните барања на американскиот претседател.
