Употребата на кокаин во Хрватска е зголемена за пет пати од 2011 година
Најчесто користената нелегална дрога по канабисот во Хрватска е кокаинот, чија употреба е зголемена за пет пати од 2011 година, што ја отсликува состојбата во ЕУ, каде што шеста година по ред се запленети рекордни количини на кокаин, што ги надминува оние во САД.
Според резултатите од научно-истражувачкиот проект Злоупотреба на супстанции во општото население на Хрватска: 2023 година, највисока преваленца на употреба на кокаин е откриена кај возрасните групи меѓу 25 и 34 години (4,6 проценти), меѓу 35 и 44 години (3,9 проценти) и меѓу 15 и 24 години (3,6 проценти).
Традиционално, кокаинот се поврзува со помладите возрасни лица, но со оглед на пошироката достапност на кокаин и промените во социјалните норми, тој се користи и кај постарите возрасни лица.
Во Хрватска, ситуацијата со достапноста на кокаин може да биде дополнителна загриженост за младите, бидејќи според Европското истражување за пушење, консумирање алкохол и употреба на дроги меѓу студентите од 2019 година, Република Хрватска е над европскиот просек во потрошувачката на нелегални дроги кај младите.
Дваесет и два отсто од учениците на возраст од 15 до 16 години велат дека пробале некоја психоактивна дрога барем еднаш во животот.
Најголеми напади
Во ЕУ во 2022 година се запленети 323 тони кокаин, а во 2021 година 303 тони, вели Жељко Петковиќ, помошник директор на Хрватскиот институт за јавно здравје од Канцеларијата за борба против злоупотреба на дрога.
Најголеми заплени на кокаин се забележани во Белгија, Шпанија и Холандија, кои се земји со големи пристаништа погодни за транспорт на дрога. „Европските заплени сега ги надминуваат оние во САД, кои историски се сметаат за најголем пазар на кокаин во светот“, вели Петковиќ.
Тој додава дека кокаинот е втора најчесто користена нелегална дрога во Европа по канабисот и дека во последните 12 месеци, околу 1,4 отсто или четири милиони возрасни Европејци на возраст од 15 до 64 години го конзумирале. Бројот на возрасни Европејци кои користеле кокаин во текот на нивниот живот е 5,4 проценти или 15,4 милиони луѓе.
Поголема достапност и пониски цени
„Зголемената достапност и чистота на кокаинот на европскиот пазар го олесни добивањето, додека пониските цени го направија подостапен за поширок опсег на корисници. „Промените во социјалните и културните обрасци на употреба на дрога, вклучително и поврзаноста на кокаинот со ноќниот живот и одредени професионални средини, исто така може да одиграа улога“, вели Петковиќ, наведувајќи некои од причините за нагорниот тренд на употребата на кокаин во Хрватска и во ЕУ.
Тој наведува дека перцепцијата на кокаинот како помалку ризична супстанца во споредба со опиоидите или другите дроги не е занемарлива, што може да поттикне експериментирање, особено кај помладите возрасни лица. „Економските и психолошките стресори, како што се несигурноста и работниот притисок, исто така можат да дејствуваат како поттик за поголема употреба на стимуланси, вклучително и кокаин“, вели Петковиќ.
Тој додава дека актуелните трендови во Европа укажуваат не само на зголемување на употребата на кокаин, туку и на зависност од повеќе дроги – повеќекратна зависност.
Повеќето корисници користат повеќе психоактивни супстанции истовремено, така што употребата на повеќе дроги денес стана правило, а не исклучок.
Повеќекратна зависност
„Комбинирањето на кокаин со, на пример, алкохол или седативи како што се бензодиазепините може драматично да ги зголеми здравствените ризици, бидејќи тие ги маскираат ефектите на еден лек и ја зголемуваат веројатноста за предозирање. „Употреба на кокаин за инјектирање и употреба на крек исто така е забележана во сè поголем број земји“, вели Петковиќ.
Според податоците од Извештајот за лица третирани за злоупотреба на психоактивни супстанции во Хрватска, бројот на лица кои се лекуваат од кокаин како главна супстанца на зависност бележи благ пораст, што е во согласност со состојбата во ЕУ. Најголем број на третирани лица во Хрватска во 2023 година имало во возрасната група 30-34 години (46 лица), а потоа следат групите 40-44 (42 лица) и 35-39 години (40 лица).
Од друга страна, бројот на лица кои се лекуваат од канабиноиди како главна супстанца на зависност варира, со намалување на бројот на случаи во 2020 и 2021 година, но малку поголем број во 2022 година.
Во 2023 година, најлекувани лица биле во возрасната група 15-19 години (144 лица), потоа следат групата 20-24 години (109 лица) и групата 25-29 години (107 лица).
Исто така, евидентирани се 13 лица помлади од 15 години. Бројот на луѓе кои се лекуваат се намалува со зголемувањето на возраста.
Количината на THC во канабисот се зголемува
„Движењата на пазарот на канабис создаваат нови предизвици за земјите-членки на ЕУ во нивниот пристап кон најчесто консумираната нелегална дрога во Европа“, вели Петковиќ.
Потрошувачката на оваа дрога е сега
Во него се наведува дека според Европскиот извештај за лекови (2024), просечната содржина на THC во смола од канабис (хашиш) е двојно зголемена во последните 10 години и продолжува да расте, додека содржината во хербалниот канабис е генерално стабилна.
Според МВР, THC во хербалниот канабис се зголемил од просечни 5,5 проценти (2010) на 10 проценти (2018), со благо намалување потоа, но во 2023 година просечното ниво на THC во хербалниот канабис повторно се зголемило на 8,8 проценти. Хашишот достигна просечно ниво на THC од 21,9 проценти (максимум 49,1 проценти во 2023 година).
Петковиќ додава дека производите од канабис сега се сè поразновидни, вклучувајќи екстракти со висока јачина и јадења.
Нови канабиноиди
„Во 2023 година, системот за рано предупредување на ЕУ доби извештаи за девет нови канабиноиди, од кои четири беа полусинтетички. Најчесто откриен полусинтетички канабиноид е HHC, кој во 2022 година беше првиот од овие супстанции пријавени во Европа.
Иако знаењето за ефектите на овие супстанции врз луѓето е ограничено, постојат извештаи за труење, вклучително и кај децата кои консумирале храна која содржи HHC.
Од март 2024 година, HHC е наведена како контролирана дрога во најмалку 18 земји-членки на ЕУ“, вели Петковиќ, истакнувајќи дека се проценува дека околу 1,3 отсто од возрасните во Европската унија (3,7 милиони луѓе) консумираат канабис дневно или речиси секојдневно.
