Дебелината е проблем кај децата во Хрватска кој достигна епидемиски размери. Веќе 30 проценти од нашите училишни деца се дебели, а Хрватска е на самиот врв во Европа по бројот на дебели – млади и стари.
Во исто време, Германија, Швајцарија и северна Италија го сменија овој тренд во последните години, па нивните деца се за еден килограм полесни од нив, додека нашите деца сè уште се дебелеат.
Кај дебелите деца се откриваат се повеќе болести кои до неодамна биле карактеристични само за возрасните, вклучително и дијабетес тип 2.
Очигледно нема вистински превентивни мерки за децата и тинејџерите, бидејќи повеќето деца почнуваат да се дебелеат во најраното детство и веќе премногу тешко го поминуваат училишниот праг.
Слободна Далмација разговараше со доц. проф. д-р. sc. Томислав Франиќ, психијатар, супспецијалист по детска и адолесцентна психијатрија на Клиниката за психијатрија, Универзитетски болнички центар Сплит.
„Вината е прилично тежок збор, но се согласувам дека споменатите бројки се повеќе од алармантни и можеме само да шпекулираме за причините и да шпекулираме со поголема или помала веројатност за нив. Јас сум на мислење дека нема виновници на личен, индивидуален план, туку дека грешката е системска и дека системот е некаде погрешно поставен. Една од можностите е дека се работи за социјални промени кои негативно се одразиле на балансот на позитивните навики во исхраната и навиките поврзани со физичката активност во насока на негативно нарушување на таа рамнотежа. Едноставно кажано, мислам дека децата, а и ние возрасните, јадеме нутритивно неурамнотежено, дека јадеме се повеќе нездрава храна, неквалитетно и во неквалитетни количини. Во исто време, нашата физичка активност се намалува, а многумина сè уште не се свесни дека дебелината не е само, или барем естетски проблем, тоа е хронична болест која го загрозува целокупното здравје и може да заврши со сериозни последици, па дури и со смрт. рече Франиќ.
Дебелина и депресија – има јасни врски во двете насоки
Кога станува збор за нарушувањата во исхраната, фокусот најчесто е на анорексијата и булимијата, нарушувања кои се тешки, но статистички речиси занемарливи во споредба со епидемијата на дебелина. Вообичаено, психијатар е вклучен во лекувањето на овие две нарушувања, додека другите нарушувања во исхраната не се ни консултираат со психијатар, а дебелината најчесто е резултат на депресија или тоа е причината?
„Не зборувам за ова, врескам 15 години. Се разбира, премногу нарцисоидно е да се тврди дека ако во приказната вклучиме и психијатар, проблемот ќе исчезне, но оние кои се занимаваат со дебелината и не ја гледаат психолошката компонента на проблемот не си ја вршат работата добро. Сосема сте во право дека прекумерната тежина е поврзана со некои ментални нарушувања. Оваа врска е взаемна. Истражувањата покажаа јасна поврзаност во двете насоки. Депресивните деца кои не биле дебели имаат поголема веројатност да станат дебели отколку нивните врсници кои не се депресивни. Исто така, дебелите деца кои не биле депресивни имаат поголема веројатност да станат депресивни отколку нивните врсници со нормална тежина. Овде е особено важно да се нагласи и подигне свеста за една манифестација на депресија која ние психијатрите ја нарекуваме атипична депресија. Обично луѓето ја мислат депресијата, дури и ако знаат нешто, како нарушување со лошо расположение, но и губење на апетит и несоница. Постои нешто што се нарекува атипична депресија, кога едно лице бега од своите црни депресивни мисли и депресивни присутни во прејадување и спиење како начин за справување или бегство од своето страдање. Други можни нарушувања, но со помал број студии, се анксиозноста, ниската самодоверба и слично“, одговара психијатарот кој се борел и со вишокот килограми.
Покрај правилната исхрана, важна е и физичката активност. И за дебелината и за депресијата.
„Овде би сакал да додадам нешто што покажува дека умерената физичка активност е поврзана со намалување на депресијата повеќе отколку што некој би помислил, и дека тоа е докажано со истражување од областа на спортската психијатрија, што го правам неодамна. Имено, кај три групи доброволци со нормална телесна тежина со депресивни симптоми биле применети три терапевтски пристапи: само лекови, умерено вежбање од 45 минути дневно со 75 проценти оптоварување и комбинација од двете.
Во групата со само физичка активност, ефектите во намалувањето на депресијата се покажаа еднакви со оние во групата со лекови, а најдобри резултати беа во групата која примила комбиниран третман. Значи, постои јасна врска.
Она што досега го кажавме е непобитниот факт дека постои поврзаност помеѓу дебелината и разните неповолни психички состојби, па дури и менталните нарушувања, од кои наведовме само неколку (депресија, анксиозност). Дури и не е толку важно како порано, пилешкото или јајцето.
Дали причината за дебелината е ментална состојба или менталната состојба предизвикана дебелина е ирелевантно за ова прашање. Јасно е дека на проблемот треба да му се пристапи сеопфатно. Секој делумен пристап ќе резултира со кра
со трајно решение. Ако имаме некаква депресија или анксиозност на која не обрнуваме внимание со губење на тежината, тие можат да се решат на краток рок бидејќи тоа може да доведе до краткорочно подобро расположение или помала анксиозност или подобра слика за себе, но депресија или анксиозноста брзо повторно се влошува и често е причина за познатиот јо-јо ефект.
А сепак, ако депресијата или анксиозноста се резултат на дебелината, сè уште има простор за психијатриска, можеби психолошка поддршка. Меѓутоа, човек кој боледува од која било друга болест, а дебелината е болест, има право на негативна психолошка реакција и со тоа да помогне, но ние сме во втората линија на помош но во исто време“, изјави Франиќ за Слободна Далмација.
