Економистот Борислав Боровиќ изјави дека официјалниот јавен долг на Србија, кој во јули изнесуваше 38,2 милијарди евра, не ги претставува вкупните обврски на државата, туку само повлечените средства кои одат преку трезорот.
Боровиќ за агенцијата Бета изјави дека договорените заеми изнесуваат уште најмалку 25 милијарди државни обврски.
„Официјалниот јавен долг на Србија за кој се објавуваат податоците, кој во јули изнесуваше 38,2 милијарди евра, се само повлечени средства кои одат преку трезорот, а не вкупните обврски на државата. Договорените и неповлечените заеми не се вбројуваат во односот на јавниот долг кон бруто домашниот производ (БДП). Договорените кредити за „рафали“, метро, ЕКСПО… според јавно објавените изјави на функционерите на оваа држава изнесуваат уште најмалку 25 милијарди евра нови обврски“, рече тој.
На прашањето дали може да се зборува за високата и опасна задолженост на државата, Боровиќ рече дека државата само во 2024 година ќе треба да врати 976.449.116.000 динари или 8,4 милијарди евра за да ја врати главницата.
„Тоа е 45 отсто од вкупниот приход на Србија. Ако на тоа се додадат 1,6 милијарди евра во 2025 година, само за камата, тогаш нема сомнеж дека ситуацијата не е толку розова како што се прикажува. Напротив“, вели економистот.
Според него, состојбата со јавниот долг нема да се подобри ако владата ги „обојува“ податоците со розови бои, ниту ќе се влоши ако критичарите на режимот прекумерно го „оцрнуваат“.
„Тоа е тоа што е. Меѓутоа, самозалажувањето и игнорирањето на фактите на оние кои одлучуваат може скапо да ја чини Србија во периодот што следи. Затоа е важно да се забележат неколку работи при проценката на состојбата на нашиот јавен долг. Јавниот долг генерално може да се отплати од вишоците што ги прави државата, со продажба на преостанатиот државен имот или со преземање нов долг додека може. Одамна не се враќаат од вишоци, бидејќи имаме само постојани дефицити – од буџет до надворешнотрговска размена. Продажбата на имотот што полека исчезнуваше само значеше дека колку повеќе (от)продаваме, толку е поголем долгот. Сè се сведува на ново задолжување. „Од репрограмирање на стариот долг и новото дополнително задолжување“, објасни тој.
Коментирајќи ги критериумите од Мастрихт, каде што прагот на задолженост на јавниот долг во однос на БДП е 60 отсто, а Србија според официјалните податоци има задолженост под тоа, Боровиќ рече дека во тој аргумент се спорни најмалку две работи.
„Критериумот од Мастрихт е воспоставен за земјите од Европската унија (ЕУ) кои заработуваат, работат и позајмуваат во нивната конвертибилна валута или евро, додека јавниот долг на Србија е главно во странска валута, која често се користи за домашна потрошувачка во динари. Второ, нашиот БДП е деформиран од преценетиот курс на динарот. Покрај тоа што негативно се одразува на целата економија, особено на извозната економија, БДП е вештачки зголемен, бидејќи статистички, динарскиот БДП се преточува во БДП во евра со преценета стапка и вештачки го намалува неговото учество во БДП“, рече тој.
Оценувајќи го неодамнешното зголемување на кредитниот рејтинг на Србија од агенцијата Стандард и Пурс на БББ минус ниво, Боровиќ рече дека новиот рејтинг, според S&P, значи способност на Србија да ги исполни финансиските обврски, односно да ги отплати долговите.
„Но, само од агенцијата Стандард и Пурс, додека кај уште две престижни агенции („Фич“ и „Мудис“) сè уште имаме неинвестициски рејтинг, односно рејтинг кој е на шпекулативно ниво. Би сакал да ве потсетам дека во средината на 2008 година, агенцијата Стандард и Пурс му даде на Исланд максимален кредитен рејтинг од ААА, за да банкротира неколку месеци подоцна. Јавниот долг се враќа од вишокот што досега не сме го создале и тоа е единствениот здрав начин. Во спротивно, се подразбира дека долговите ќе ги враќаме со средствата (обезбедувањата) што сме ги дале или од нови задолжувања. Додека Србија има уште некои услови“, заклучи Боровиќ.
