Сезоната на грип е пред нас и сега е време да се вакцинираме. Тоа е мал, но во исто време и исклучително важен чекор за спречување на оваа болест, која во најлош случај може да заврши и со смрт. Секоја година во Словенија од оваа болест заболуваат меѓу сто и двесте илјади жители, а само во љубљанскиот клинички центар примаме од 500 до 600 пациенти чие лекување се искомплицира. Зошто грипот не е само настинка и кому надлежните препорачуваат вакцинација?
Секоја година во Словенија од грип заболуваат меѓу сто и двесте илјади жители, а вакцинацијата е мал, но истовремено и многу важен чекор во спречувањето на оваа болест.
Вакцинацијата против грип од пандемијата на Ковид-19 за целото население е покриена со задолжително здравствено осигурување. Поединци може да се вакцинираат или во клиники на избрани матични лекари или во центри за вакцинација. Истовремено може да се вакцинирате и против разни болести, за годинава надлежните нарачале 170.000 дози од вакцината против грип.
Како што објасни во воведот Марта Гргич Витек, епидемиолог во Националниот институт за јавно здравје (NIJZ) и национален координатор на програмата за вакцинација, податоците од епидемиолошкиот мониторинг покажуваат дека полека се приближуваме до сезоната на акутни респираторни инфекции. Воедно, таа нагласи дека сезоната на грип се уште не е започната. „Засега имаме откриено само поединечни случаи на грип, а причинители на акутни респираторни инфекции, кои моментално се зголемуваат, се главно коронавируси, риновируси и ентеровируси“, рече таа.
Како што објасни таа, секоја година од грип се разболува меѓу пет и десет проценти од населението, а сега е идеално време да се започне со вакцинирање против оваа болест. „Вакцинирањето е најефикасната мерка за заштита од грип. Важно е пред се вакцинацијата да не заштити од тешки текови на болеста или компликации“, објасни епидемиологот од НИЈЗ. Ова е особено важно за ранливите групи.
По пандемијата, стапките на вакцинација повторно паѓаат
Вакцинацијата се препорачува за сите жители на возраст над 6 месеци, бидејќи со тоа се заштитуваме себеси и нашите најблиски, а исто така ја зголемуваме стапката на вакцинација на населението. „Конкретно, препорачуваме вакцинација за групи кои имаат поголем ризик од потежок тек на болеста, што вклучува постари лица, хронични пациенти, мали деца, бремени жени и луѓе со значително зголемување на телесната тежина“, рече Грич Витек. . Вакцинацијата особено се препорачува за луѓе кои имаат поголеми шанси за инфекција на работното место, или постои поголема веројатност за пренесување на инфекцијата на работа. Во оваа група главно спаѓаат здравствените работници и вработените во образованието.
Според националниот координатор на програмата за вакцинација, вакцинацијата против грип е многу ниска, а за оваа мерка се одлучиле и до 10 отсто од населението. Во исто време, Гргич Витек додаде дека таквите стапки на вакцинација сме ги надминале само во исклучителни сезони, на пример помеѓу 2005 и 2006 година, кога птичјиот грип беше широко распространет. Постигнавме и прилично висока стапка на вакцинација за време на сезоната на свински грип, но оттогаш стапките на вакцинација паѓаат. Во 2016 година, властите повторно забележаа благ пораст на стапките на вакцинација, а гореспоменатите десет проценти беа повторно достигнати на национално ниво за време на пандемијата на Ковид-19.
Оттогаш, опфатот со вакцинација опаѓа“, заклучува таа, додавајќи дека особено загрижува тоа што низок опфат со вакцинација се забележува и кај постарите лица кои се многу ранлива група. Во оваа група, т.е. постари од 65 години, врз основа на податоците од Светската здравствена организација (СЗО), би било препорачано да се постигне опфат со вакцинација од околу 75 проценти. За жал, во најдобрата сезона постигнавме само 27% вакцинација на споменатиот ризичен дел од населението.
Како што се менуваат вирусите на грип, важно е да се вакцинираат секоја година, бидејќи вакцините се приспособени на оние вируси за кои СЗО предвидува дека ќе циркулираат во населението. Во исто време со вакцинацијата против грип, постарите и хроничните пациенти може да се вакцинираат и со полисахаридна пневмококна вакцина во согласност со стручни совети. Ова се прави само еднаш и се финансира со задолжително здравствено осигурување за ранливото население.
Грипот не е само настинка
Како што објасни подолу Татјана Мрвич, раководител на одделот за превенција и контрола на болнички инфекции во УКЦ Љубљана, годишните времиња на грип се генерално доста предвидливи, со исклучок на периодот на пандемијата, кога пациентите не беа откриени. „Веќе минатата сезона се вративме на старите патеки и забележавме голем бран пациенти од сите возрасни групи, и бебиња и постари лица“, рече таа. Клиничкиот центар во Љубљана по сезона лекува од 500 до 600 хоспитализирани пациенти кои се примени поради потешки текови на болеста или компликации по инфекција.
Во зима налетот на пациенти е многу голем, а ургентните центри се преполни. „Понекогаш ова создава тесно грло кога не знаеме каде да ги сместиме овие пациенти“, објасни Мрвич. Како што додаде таа, грипот не е обичен вирус. Иако поголемиот дел од населението закрепнува од инфекцијата како фебрилна состојба придружена со кашлица, дури и совршено здрав возрасен без придружни болести може да се разболи со толку тешка клиничка слика што мора да биде примен. Секоја година бележат и смртни случаи, додаде таа. „Кога би биле вакцинирани, курсот би бил полесен, а можноста за смрт е практично занемарлива“, рече таа.
Според Мрвич, компликациите во текот на болеста зависат од возраста на пациентот. Кај помладите луѓе најчесто се поврзуваат со дехидрација, но може да се појават и фебрилни конвулзии. Кај малите деца, средното уво може да се воспали или грипот може да прерасне во пневмонија. Кај постарите, надлежните особено се плашат од респираторни компликации, т.е. пневмонија и други секундарни компликации, вклучително и бактериски инфекции. „Не смееме да ја заборавиме бактеријата streptococci pyogenes. По пандемијата, бројот на овие инфекции се зголеми. Staphylococcus aureus и сепса се исто така драматични. Пациентот може да умре за неколку часа“, објасни таа.
Мрвич исто така предупреди дека клиничката слика кај постарите често не е класична, пациентот може да се чувствува само полошо, а тоа може да доведе до влошување на неговата основна болест, т.е. срцева, васкуларна, бубрежна или други болести. Бидејќи вирусите на грип многу брзо се шират во зима, особено во затворени средини, вакцинацијата се препорачува и за сите што живеат, на пример, во домови за стари лица, како и во градинки и училишта.
Треба да се вакцинираат и роднините на ризичните групи
Матичните лекари се исто така исклучително важни за охрабрување на луѓето да се вакцинираат. Леон Крањец, матичен лекар во Здравство дом (ЗД) Љубљана, објасни дека тие ги вакцинираат претежно само постарата популација и хроничните пациенти, а истовремено ги охрабруваат нивните роднини и старатели да вакцинираат.
Мудро е да се заштити населението во ризик и да се намали инфекцијата. Клучно е да се вакцинираат и роднините на ризичните групи. Ако се разболат честопати им се единствените негувателки, па може да се појави проблем кој ќе се грижи за болниот, рече Крањец.
„Не смееме да го заборавиме остатокот од проблемот со грипот, бидејќи не е само вирусот проблематичен. Честопати, поголем проблем е влошувањето на другите болести од кои боледува поединецот“, објасни Крањец и додаде дека во сезоната на грип често забележуваат зголемен обем на работа на клиниките и поради други болести. Како што истакна, во зимските месеци, кога респираторните заболувања се во најлоша состојба, амбулантите отприлика лекуваат 30 отсто повеќе пациенти.
