На интернет кружи тврдење дека ракот може да се спречи доколку јадеме одредени видови овошје. Дали е тоа вистина?
Еден од пет луѓе ќе развијат рак во текот на својот живот. Иако денес постојат многу терапии за борба против оваа болест, милиони луѓе сè уште умираат од рак: според податоците на СЗО, десет милиони ширум светот само во 2022 година.
Во исто време, постојано се тврди дека ракот може да се спречи со јадење одреден вид на храна. Тимот за проверка на фактите на ДВ подетално погледна едно од тие тврдења и ја истражи улогата што исхраната ја игра во превенцијата од рак.
Тврдење: Еден корисник на социјалната мрежа Икс тврди дека ракот може да се спречи со јадење два вида овошје: малини и смокви. Тој сподели и видео кое е прегледано повеќе од три милиони пати.
Проверка на факти: Неточно
Нашето истражување покажува дека ова тврдење е лажно.
Во видеото, Патрик Квилин, американски автор и нутриционист, тврди дека црните малини се „вистински лек“ и дека го спречуваат ракот. Објавеното видео е всушност дел од документарниот серијал наречен „Вистината за ракот – глобално пребарување“. Таму, меѓу другото, се претставени наводно природни лекови за рак, но се критикуваат и фармацевтските компании како машини за правење пари.
Квилин тврди дека црните малини се особено полни со таканаречени антоцијани и антиоксиданси, кои наводно обезбедуваат да се уништат клетките на ракот.
Дали црните малини ги убиваат клетките на ракот?
„Има многу различни секундарни растителни материи во овошјето, зеленчукот и салатите кои се здрави“, објаснува за ДВ Јута Хибнер, професор по интегративна онкологија на Универзитетот во Јена во Германија. Сепак, крајно е погрешно да се тврди дека одредени видови храна дефинитивно можат да го спречат ракот.
Имено, недостигаат научни студии за луѓето. Студиите кои се спроведуваат исклучиво во лабораторија и во кои, на пример, може да се користат одредени вештачки концентрации на состојки, но и експерименти врз животни, покажуваат дека малините имаат антиоксидантни и антиинфламаторни својства кои можат да ги убијат клетките на ракот.
Но, овие студии не можат да се реплицираат една по една на човечкото тело, вели Хибнер. „Имаме различен метаболизам и различни процеси на екскреција“, објаснува германскиот професор и додава дека прво мора да се најде специфична, поднослива доза на поединечните активни состојки. Покрај тоа, многу е тешко да се спроведат соодветни човечки студии.
Таквите студии тогаш би требало да траат десет до дваесет години, во текот на кои луѓето не би јаделе еден одреден вид овошје. И токму тука е проблемот: во студија која трае неколку години, луѓето би јаделе и друга храна – и тогаш не би можело јасно да се процени дали консумирањето црни малини или некоја друга храна влијае на можна појава на рак.
Смокви против рак?
Во истото видео, Квилин зборува и за чудесното дејство на смокви против развојот на рак.
Преглед на вкупно 27 студии сугерира дека смоквите имаат барем потенцијал да го спречат ракот или да се користат во терапија за рак. Сепак, постои ист проблем како и со црните малини кога станува збор за студии на луѓе.
Според лабораториска студија од 2021 година, латексот од смокви, на пример, може да го инхибира ракот на дојката. Но – недостигаат студии за луѓе.
„Нема храна која дефинитивно може да го спречи ракот“, вели за ДВ Максин Ленча, здравствен менаџер во Cancer Research UK. Целосната исхрана е многу поважна од индивидуалната храна или состојки.
Можно е да се намали ризикот од рак
Брошурата German Cancer Aid препорачува совети за исхрана од Германското друштво за исхрана. Според нив, здравата исхрана значи дека три четвртини од храната е од растително потекло, а четвртина од животинско потекло.
„Дополнителни чекори што луѓето можат да ги преземат за да го намалат ризикот од рак вклучуваат непушење, консумирање помалку алкохол и заштита од сонце“, вели Максин Ленча.
Јута Хибнер на тоа го додава спортот, односно физичката активност. Но, тој нагласува: „Невозможно е целосно да се спречи ракот. Може само да се обиде да го намали ризикот, но не е можно целосно да се избегне“.
Кој е Патрик Квилин?
Поблиску го погледнавме и самиот Патрик Квилин. На видеото, на неговото име му претходи „Д-р“, што може да наведе многу корисници да претпостават дека тој е лекар. Меѓутоа, нашето истражување покажува дека тој не е доктор, туку дека студирал нутриционистички науки и докторирал филозофија. Затоа, тој нема медицинско образование, ниту пак има спроведено некакво истражување за развојот на ракот.
Квилин со години редовно објавува совети за исхрана поврзани со ракот на своите профили на социјалните мрежи, кои ги следат неколку илјади луѓе. Од деведесеттите, тој има објавено бројни книги на оваа тема. На нашата истрага во врска со неговото тврдењедека ракот може да се спречи со консумирање одредени намирници, не одговори.
