Можеби сте виделе луѓе како скокаат во ладни мориња или ледени бањи, тврдејќи дека тоа е добро за здравјето на срцето, обновувањето на мускулите, стресот и многу повеќе.
Оваа практика е позната како потопување во ладна вода, еден вид криотерапија или ладна терапија – која може да се користи за медицински или терапевтски цели на различни начини. Ова може да се направи со користење на мраз, вода или воздух, вклучувајќи криохирургија за лезии, облоги со мраз за оток или преку ледени бањи за различни цели, вклучително и закрепнување од физичка активност или намалување на стресот.
Традицијата на ладни бањи
Постои долга историја на луѓе кои се потопуваат во ладна вода поради нејзините наводни здравствени придобивки, што датира уште од античка Грција – а со тоа и многу истражувања за овој тип на ладна терапија. Во модерните времиња, некои луѓе се прашуваат дали ладните тушови, поприфатлива форма на овој тренд, исто така може да функционираат.
„Истражувањето е многу, многу слабо на самите ладни тушеви“, рече д-р Кори Сајмон, вонреден професор по ортопедска хирургија на Универзитетот Дјук: „Постојат најмалку 100 студии, од кои некои се стари со децении или имаат методолошки проблеми, а повеќето исто така има мал број учесници, кои обично се здрави помлади возрасни лица“, рече Сајмон.
„Но, експертите имаат идеи за тоа како може да функционираат ладните тушови, врз основа на научните и анегдотски докази што постојат“, додаде тој.
Ментално и срцево здравје
Сајмон верува дека повеќето од придобивките од ладниот туш доаѓаат од психолошкиот процес на приспособување и надминување на стресот – во овој случај, ладна вода.
„Луѓето не одат од нула до 60 само при ладен туш. Тие обично мора да се прилагодат на нив, така што постои елемент каде вашето тело може да го контролира да биде во стресна средина“, рече тој.
Оваа теорија е во согласност со резултатите од некои студии со ладен туш. Според студијата од 2022 година објавена во списанието Current Psychology, учесниците кои се туширале со температура на водата од околу 10 до 14 степени Целзиусови – до една минута дневно во текот на две недели – пријавиле пониски нивоа на стрес од контролната група.
Придобивките беа поголеми кога учесниците се тушираа по неколку рунди техника на дишење што вклучуваше длабоко дишење, издишување и задржување на здивот.
Сајмон се тушира со ладен туш еднаш или двапати неделно, што, како што вели, му помогнало воопшто да стане ментално поприсутен бидејќи практиката го принудува да го обработува „страдањето“.
Ладниот туш, исто така, може да го подобри расположението и енергијата или менталната будност, како што рече д-р Рејчел Рид, физиолог за вежбање во Атина, Џорџија. „Се чувствувате малку високо, и се смета дека тоа е барем делумно поради зголемувањето на (невротрансмитерите) епинефрин, норепинефрин и допамин“, објаснува тој.
Овие психолошки придобивки може да бидат и примарна причина зошто некои луѓе сметаат дека студениот туш ја намалува нивната болка, за што психолошкиот стрес е главен предиктор, рече Сајмон.
За време на ладна терапија со потопување, температурниот шок може накратко да го стресе кардиоваскуларниот систем, да го зголеми крвниот притисок, отчукувањата на срцето и отчукувањата на дишењето, велат експертите. Но, оваа хиперактивност може да доведе до подобрување на протокот на крв бидејќи телото треба да работи за да се врати во својата нормална состојба и да се загрее, рече Рид. Ладниот туш теоретски би можел до одреден степен да го даде истиот ефект.
Меѓутоа, луѓето со кардиоваскуларни проблеми, проблеми со циркулацијата, сензорни проблеми – како што е болеста на Рејно или невропатија – или дијабетес не треба да се тушираат без претходно да разговараат со лекар, велат експертите. Истото важи и за бремените жени, луѓето кои неодамна имале операција или се под дејство на алкохол или дрога, рече Рид.
Луѓето умреа при терапија со ладна вода, рече Сајмон, така што ова одрекување е сериозно и не треба да се игнорира.
Поддршка на имунитетот
Ладниот туш исто така може да помогне во зајакнувањето на имунолошкиот систем. Во една студија од мај 2014 година, авторите тестирале дали имунолошкиот систем на мала група Холанѓани може да се подобри со вежбање медитација, длабоко дишење и ладен туш во текот на 10 дена. Кога авторите ја администрирале бактериската инфекција преку инјекција, учесниците во студијата кои користеле велнес техники имале помалку симптоми. Овие учесници, исто така, произведоа повеќе антиинфламаторни хемикалии и помалку воспалителни протеини како одговор на инфекција.
Но, Сајмон не е сигурен дека овој резултат е целосно позитивен, бидејќи неодамнешните истражувања почнаа да сугерираат дека намалувањето на инфламаторниот одговор на привремената болест може да го продолжи или со спречи закрепнување, рече тој. Хроничното воспаление, а не акутното воспаление, е најголемиот проблем, рече Сајмон. Холандската студија, исто така, не ја поддржува индивидуалната ефикасност на три техники: медитација, длабоко дишење и ладно туширање.
Сепак, една студија од септември 2016 година во Холандија покажа дека луѓето кои поминале 30 до 90 секунди под ладен туш доживеале 29% помалку време надвор од работа поради болест.
