Најновата ерупција на вулканот Етна нема да ги обесхрабри научниците и проучувачите, но ни илјадниците туристи коишто ја посетуваат Сицилија. Овој остров е една од омилените дестинации и на македонските туристи.
Туризмот во Сицилија, особено околу планината Етна, е жив и составен дел од економијата на регионот, привлекувајќи посетители од целиот свет. Етна, највисокиот и најактивниот вулкан во Европа, служи како главна атракција, нудејќи низа активности за трагачите по авантури, за љубителите на природата и за љубителите на историјата.
Вулканот е и туристичка Мека
Туристите го посетуваат вулканот за да бидат сведоци на неговите воодушевувачки пејзажи, на уникатните геолошки формации создадени од неговите чести ерупции. Обиколките со водич до врвот овозможуваат поглед одблиску на кратерите и полињата со лава, а за оние кои се помалку склони да планинарат, жичарниците и теренските возила нудат пристапни начини за доживување на драматичниот терен.
Надвор од природната привлечност на планината Етна, околните области се богати со културни и историски места. Падините на Етна се преполни со шармантни села како што се Заферана Етнеа, Лингваглоса и Николоси, кои нудат поглед на традиционалниот сицилијански живот и гостопримството. Овие села се познати по нивните локални производи, особено виното и медот, кои имаат корист од плодната вулканска почва.
Туристите можат да уживаат во вински тури и дегустации на бројни лозја на падините на Етна, доживувајќи ги уникатните вкусови на вината. Дополнително, историските места како античкиот грчки театар во Таормина, со прекрасните погледи на вулканот, го спојуваат културното истражување со природната убавина на регионот.
Зимските спортови значително придонесуваат и за туризмот на планината Етна. На повисоките падини на вулканот има значителни снежни врнежи, што го прави популарна дестинација за скијање и сноуборд. Скијачките одморалишта Пиано Провенцана и Рифуџио Сапиенца нудат ски-патеки со спектакуларен поглед на Средоземното Море и на врвот на Етна.
Севкупно, планината Етна и нејзините околни области нудат разновидни активности што ја прават Сицилија цела година дестинација за туристи кои бараат и авантура и релаксација.
Етна во античките легенди
Етна, со своите ерупции кои влеваат стравопочит и застрашувачко присуство, е извор на митови и легенди уште од антиката. Старите Грци и Римјани, меѓу другите, плетеле приказни околу овој вулкански џин, припишувајќи ги неговите огнени прикази на постапките на боговите и на митските суштества.
Еден од најзначајните митови се однесува на Тајфон, монструозен џин и едно од најсмртоносните суштества во грчката митологија. Според легендата, Тајфон бил затворен под планината Етна од Зевс, кралот на боговите, по жестока битка. Се верувало дека ерупциите на вулканот се огнениот здив на Тајфон или резултат на неговите борби под планината. Овој мит го истакнува древното верување дека вулканската активност е дело на божествени суштества или моќни суштества.
Друга значајна легенда се поврзува со Хефест, богот на огнот, на ковачите и на занаетчиството. Планината Етна се сметала за еден од ковачниците на Хефест, каде што тој и неговите помошниц Киклопите (еднооки џинови), изработувале оружје и оклоп за боговите. Се верувало дека ерупциите и вулканската активност се искри и пламени од нивното ковање. Овој мит не само што ја објаснува вулканската активност, туку и ја поврзува со божественото мајсторство кое произведувало легендарни предмети, како громовите на Зевс и оклопот на Ахил.
Грчкиот филозоф Емпедокле, познат по својата работа во науката и филозофијата, е исто така врзан за митовите за планината Етна. Според легендата, Емпедокле го завршил својот живот со скок во кратерот на планината Етна, верувајќи дека огнената бездна ќе го скрие неговото тело и ќе го издигне до божество. Иако оваа приказна најверојатно има корени во историски настани, таа со текот на времето е збогатена, за да се нагласи драматичната природа на смртта на Емпедокле и мистичната привлечност на вулканот.
Римската митологија прикажува и за џинот Енцелад, кој бил еден од џиновите кои се побуниле против олимписките богови. Откако бил поразен од Атина, Енцелад бил погребан под планината Етна. Се верува дека земјотресите и ерупциите се негови обиди да се ослободи од неговиот подземен затвор.
Етна е поврзана и со митот за Деметра и за Персефона. Според легендата, плодните падини на Етна биле фаворизирани од Деметра, божицата на земјоделството, која ја благословила земјата со обилни култури. Меѓутоа, на вулканските ерупции се гледало како на гневот на Адот, богот на подземјето, кој ја киднапирал ќерката на Деметра, Персефона. Променливите годишни времиња и вулканската активност беа испреплетени со митот за годишното враќање на Персефона на површината и слегувањето во подземниот свет.
Во Хомеровата „Одисеја”, планината Етна се појавува во приказната за Одисеј и Киклопот Полифем. Одисеј и неговите луѓе остануваат заробени во пештерата на Полифем, кој е еден од Киклопите. Тие успеваат да побегнат така што го заслепуваат џинот и прикраднувајќи се скриени под овците. Во напад на бес, Полифем фрла масивни карпи на нивниот брод што заминува, а овие карпи понекогаш се поврзуваат со вулканската активност на планината Етна.
Овие легенди го илустрираат античкиот обид да се разберат и персонифицираат застрашувачките сили на природата претставени од планината Етна. Тие го рефлектираат пресекот на природните настани со културните и религиозните верувања од тоа време, нудејќи увид во тоа како раните цивилизации го толкувале моќното и често непредвидливо однесување на еден од најактивните вулкани во светот.
Најголемите ерупции
Една од најраните регистрирани ерупции на вулканот Етна се случила во 475 година п.н.е. Оваа ерупција била значајна не само по нејзиниот интензитет, туку и по нејзиното влијание врз античката грчка култура. Според историските податоци, ерупцијата била толку силна што се верувало дека ја предизвикала смртта на филозофот Емпедокле, за кој се вели дека се фрлил во кратерот. Овој настан бил еден од првите документирани од грчките историчари и поети.
Во 1669 година, планината Етна ќе ја произведе една од своите најразорни ерупции. Овој настан започнал на 11 март и траел неколку месеци, што довело до уништување на бројни села и на градот Катанија. Ерупцијата испуштила масивни текови на лава, кои го затрупале градот Николоси и стигналe до ѕидините на Катанија, уништувајќи дел од градот.
Економските и социјалните влијанија биле длабоки, бидејќи ерупцијата предизвикала значителна загуба на животи, раселување на населението и голема штета врз инфраструктурата и врз земјоделството.
Ерупцијата на вулканот Етна во 1928 година е уште еден значаен настан во неговата историја. Се издвојува по уништувањето на селото Маскали, кое било целосно избришано од лавата. Оваа ерупција започнала на 2 ноември и продолжилa неколку недели, што довело до брзи напори за евакуација и значителна загуба на имот.
Уништувањето на Маскали предизвикало брза реакција од италијанската влада, која иницирала напори за реконструкција и ја истакна потребата за подобра подготвеност за катастрофи во вулканските региони.
Eрупцијата на вулканот Етна од 2002 до 2003 година била запамтена по нејзиниот интензитет. Оваа ерупција предизвикала повеќе извори и потоци од лава, што предизвикале значителна штета на туристичката инфраструктура, вклучувајќи го и уништувањето на ски-центарот Пијано Провензана. Ерупцијата, исто така, ималa значително влијание врз животната средина, менувајќи го пејзажот и влијаејќи на локалната флора и фауна. Ја покажала нестабилностa на вулканот Етна и континуираната потреба за следење и подготвеност.
Последната голема ерупција започнала во декември 2020 година и продолжилд во 2021 година, покажувајќи ја постојаната активност на планината Етна. Оваа серија ерупции вклучувала спектакуларни фонтани од лава, облаци од пепел и големи потоци на лава што го загрозиле локалното население и воздушниот сообраќај. Активноста била внимателно следена од вулканолози, кои обезбедиле вредни податоци за однесувањето на вулканот.
Ерупциите на Етна се значаен дел од природната и културната историја на Сицилија. Од античко време до денес, неговата активност влијае на човечките населби, поттикнува напредок во следењето на вулканите и ја истакнува потребата за ефикасно управување со катастрофи.
