Во годишниот извештај на Европската комисија, Србија доби лоши оценки во клучните поглавја 23 и 24 за владеење на правото, додека се посочува дека Белград не воведе санкции кон Русија и не го затвори просторот за странско мешање и манипулација со информациите. .
Во извештајот, до кој има пристап Радио Слободна Европа (РСЕ), се наведува дека без оглед на аспирациите за членство во Европската унија (ЕУ) како стратешка цел на земјата, Србија склучува трговски договори со Кина и други трети земји кои не ги исполнуваат Бриселски стандарди.
Европската комисија, исто така, наведува дека Србија треба да вложи повеќе напори и да направи компромиси за да продолжи процесот на нормализација на односите со Косово, но и дека е неопходно да ги исполни своите обврски во рамките на дијалогот и да се заложи за целосна имплементација. од сите претходни договори.
Европската комисија ќе го објави извештајот за сите земји од регионот и Источното партнерство во среда, 8 ноември.
Годишниот извештај на Европската комисија е најважниот документ за секоја земја која се стреми кон членство во ЕУ и претставува слика за ситуацијата во сите клучни полиња каде што е неопходен напредок за процесот на пристапување.
Србија, заедно со Црна Гора, се смета за лидер во преговарачкиот процес за членство, но од 2021 година не отвори ниту еден кластер поради одбивањето да воведе санкции кон Русија.
Односите со Косово, исто така, остануваат клучни за европскиот пат на земјата.
Неопходни компромиси во процесот на нормализирање на односите со Косово
Во извештајот се оценува дека Србија останала ангажирана во дијалогот за нормализација на односите со Косово, но се наведува дека Белград треба да покаже посериозна посветеност, како и да вложи повеќе напори и да направи компромиси за процесот на нормализација на односите со Косово. да се оди напред.
Се наведува дека е неопходно Србија да ги исполни своите обврски во рамките на дијалогот и да се заложи за целосно спроведување на сите досегашни договори од дијалогот и Договорот за патот кон нормализација и неговиот Анекс за имплементација.
„Се очекува Србија и Косово да се ангажираат поконструктивно со цел да го олеснат почетокот на преговорите за сеопфатен правно обврзувачки договор за нормализација и да покажат флексибилност со цел да се постигне брз и конкретен напредок. „Нормализацијата на односите е суштински услов на европскиот пат на двете страни, а и двете ризикуваат да изгубат важни можности во отсуство на напредок“, се вели во годишниот извештај за Србија.
Србија целосно да соработува во истрагата за Бањска
Овој документ потврдува дека односите со Косово биле погодени од неколку кризи со „различен интензитет“ по бројни прашања, со насилен напад врз косовската полиција на 24 септември 2023 година во селото Бањска кај Звечани. Овој настан на северот на Косово во документот е оценет како „најтешка ескалација во последните неколку години“.
Во документот се подвлекува очекувањето на Европската унија сторителите да бидат уапсени и брзо изведени пред лицето на правдата и Србија целосно да соработува и да ги преземе сите неопходни чекори во овој поглед.
„Нападот (во Бањска) не треба да послужи како изговор за која било страна да го оттргне вниманието од Дијалогот што го води ЕУ. „Косово и Србија мора да продолжат со постојаните напори за деескалација, како и да обезбедат што поскоро одржување на нови избори на северот на Косово, со активно учество на косовските Срби“, се вели во документот.
Од Србија, исто така, се бара да го истражи насилството извршено врз војниците на КФОР за време на протестите на крајот на мај оваа година. Се проценува дека останува императив да се врати ситуацијата во која косовските Срби активно учествуваат во локалната администрација, полицијата и судството на северот на Косово.
Европската комисија оценува дека повлекувањето на косовските Срби од косовските институции во ноември 2022 година и бојкотот на локалните избори на северот на Косово во април 2023 година „ги прекршуваат обврските на Србија во рамките на дијалогот и претставуваат сериозно назадување“ во почитувањето на договорот од 2013 година од страна на Србија. .
Во овогодинешниот извештај за Србија се споменува дека составот на Собранието е поплуралистички од претходното свикување и дека во него се вклучени опозициските партии кои ги бојкотираа изборите во 2020 година.
Сепак, се забележува дека тензиите меѓу владејачката коалиција и опозицијата ги одбележаа собраниските дебати. Собранието нема годишен план за работа и речиси сите седници се свикуваат со минимално известување од 24 часа, кое треба да се искористи само во исклучителни околности.
Се наведува дека немало мониторинг на граѓанската иницијатива, како и на предлогот на опозицијата за интерпелација, а надзорот на извршната власт бил слаб.
„Кодексот на однесување не се спроведуваше систематски и често се користеше потпалувачки јазик, кој остана нерешен. Собранискиот деловник треба да се модернизира и да се примени кодекс на однесување за казнување на пратениците за прекршоци“, се наведува во годишниот извештај за Србија.
Слободата на медиумите останува загрижувачка
Европската комисија оценува дека Србија постигнала „ограничен напредок“ во слободата на изразување. Тој споменува борба против организираниот криминал, особено во откривањето и спречувањето на криумчарење мигранти и трговија со луѓе.
Во 2022 година, според извештајот за Србија, забележан е и благ пораст на финансиските истраги и конфискација на имот; се зголеми бројот на нови истраги и обвиненија, а се намалија првостепените и правосилните пресуди, особено за перење пари.
„Продолжениот одземање не се применува систематски. Проактивни криминални истраги и систематско следење на тековите на пари, особено во случаи на необјаснето богатство, сè уште не се вообичаена практика. Досега немаше доволно следење во врска со истрагата и гонењето на неодамнешните напади на северот на Косово“, се наведува во документот.
Сепак, се проценува дека разбирањето и пристапот кон истрагата се подобрени, а полицијата, обвинителите и судиите се свесни за важноста од доследна примена на пристапот „следи ги парите за да го најдеш криминалот“ и употребата на посредни доказ.
„Србија треба да го прилагоди својот пристап од пристап заснован на случаи на стратегијата против криминалните организации и од фокусирање на случаи од ниска или средна важност до случаи од висок профил, чија цел е да се разбијат големите и меѓународните организации и да се заплени имотот“, во извештајот. кажа.
Усогласувањето со надворешната политика „непроменето“
Во документот се оценува дека не е постигнат напредок во усогласувањето на надворешната политика со Европската унија, бидејќи стапката на усогласување остана непроменета.
„Некои акции и изјави на Србија беа во спротивност со ставовите на ЕУ за надворешната политика“, се наведува во извештајот.
Се споменува дека Србија се усогласила со некои од позициите на ЕУ на меѓународните форуми, но дека не вовела никакви рестриктивни мерки против Русија поради нејзината агресија врз Украина.
„Србија, исто така, одржува односи на високо ниво со Руската Федерација, што отвора прашања за стратешката насока на Србија“, се наведува во документот.
Преку овој извештај, од земјата се бара да даде приоритет на усогласеноста со заедничката надворешна и безбедносна политика на ЕУ, вклучително и рестриктивни мерки, и да избегнува акции и изјави кои се во спротивност со надворешнополитичките позиции на ЕУ.
Исто така, се бара да се интензивираат активностите за да се спречи секој обид за користење на територијата на Србија и/или правни лица регистрирани во Србија за да се заобиколат рестриктивните мерки на ЕУ и да се направат веродостојни напори за затворање на просторот за странско мешање и манипулација со информации, вклучително и дезинформации .
Неврзана визна политика
Визната политика на Србија сè уште не е целосно усогласена со листата на трети земји чии граѓани подлежат на визен режим за престој во ЕУ, се вели во годишниот извештај на Европската комисија.
Сепак, се проценува дека Србија постигна значителен напредок во усогласувањето на визната политика на ЕУ со повторното воведување на визите за граѓаните на шест трети земји, но се бара Белград дополнително да ја усогласи визната политика со ЕУ.
Во извештајот се потврдува дека по загриженоста изразена од ЕУ, Владата на Србија ги повлече предложените измени на Законот за државјанство, со кои ќе се овозможи можност за поднесување барање за српско државјанство по краток престој и работа.
Србија мора да се откаже од трговските договори со трети земји кога ќе влезе во ЕУ
Во извештајот се споменува договорот што Србија го потпиша со Кина во октомври 2023 година, што „претставува стратешка грижа“ за Брисел.
Се известува дека Србија најавила планови за склучување договор за слободна трговија со Обединетите Арапски Емирати, Египет и Јужна Кореја, но дека суштинските преговори допрва треба да започнат.
„Сите договори за кои Србија преговара мора да обезбедат компатибилност со правото на ЕУ и да содржат клаузули за престанок на мандатот, кои гарантираат дека Србија може да се откаже од договорот по пристапувањето во ЕУ“, се вели во овој документ.
Документот потврдува дека Србија има во сила 46 билатерални инвестициски договори, од кои 21 се со членки на ЕУ. Од земјата се бара да развие стратегија за измена или раскинување на постоечките договори кои не се во согласност со стандардите на ЕУ и ја изложуваат земјата на ризици поради широкиот и отворен јазик што се користи.
Преговорите за нови вакви договори се во тек со Јужна Кореја, а најавени се за Ангола, Бахреин, Узбекистан, Индија и Киргистан, се наведува во документот.
Комисијата стои зад препораката дека Србија е подготвена да отвори нов кластер
Во овогодинешниот извештај, Европската комисија ја повтори својата оценка дека Србија ги исполнила првичните критериуми за кластерот 3 (конкурентност и инклузивен раст) и дека овој кластер е технички подготвен за отворање.
Оваа препорака беше претставена од Европската комисија во извештаите за 2021 и 2022 година. Сепак, Србија од декември 2021 година нема отворено кластер во пристапните преговори бидејќи членките не го дозволуваат тоа поради невоведувањето санкции против Русија.
