Подземната воена воздухопловна база Жељава во Босна и Херцеговина ја посетуваат се повеќе туристи и тоа благодарение на словенечкиот филм. Но, властите не знаат точно што да прават со неа.
Подземниот воен аеродром Жељава, во близина на хрватскиот туристички бисер на Плитвичките езера, го „издише последниот здив“ заедно со поранешна Југославија, пишува порталот N1 Загреб. Лавиринт од ходници, хангари и соби, со вкупна должина од неколку километри, бил и бункер отпорен на нуклеарен напад, скриен зад четири бетонски влезни врати тешки 100 тони.
Во неговите „златни години“, внатрешноста на ридот Плешевица, во која е вкопана базата, можеше да собере десетици Mig 21, најмоќните авиони со кои можеше да се справи Југословенската армија, тогаш четвртата по големина воена сила во Европа. Во непосредна близина имало пет авионски писти, кои се простирале и на соседната хрватска територија.
Како што пишува порталот nova.rs, во времето на неговата изградба во 60-тите години, аеродромот бил трет најскап европски проект, а секако и најскап во Југославија. Затоа некои го нарекоа „скапоцен камен на југословенската војска“.„Базата беше опремена со најнапредната воена и цивилна технологија во тоа време“, вели поранешен воен пилот кој работел во воената база во 1980-тите. Во секое време, во бункерот имало доволно залихи на вода, воздух и електрична енергија. Кога Југославија исчезна во војните добра деценија подоцна, аеродромот беше целосно уништен. „Запалија сè, останаа само тунели и ѕидови“, објаснил неименуваниот пилот. По завршувањето на војните, аеродромот беше заборавен, го посетуваа само ваму-таму од индивидуални туристи кои се интересираа за наследството на поранешната земја
Интересот за Жељава го оживеа словенечки филм
Сè се смени во 2016 година, а виновен е словенечкиот филм. Годинава режисерот Жига Вирц го претстави „Хјустон, имаме проблем“, документарно-фантастичен филм за наводната југословенска вселенска програма. Дел од филмот се снимаше и во Жељава, а се повеќе се интересираа за поранешната воена база.
Да се обнови или да не се обнови? И како?
Денес, се проценува дека околу 150.000 луѓе секоја година ги посетуваат темните и напуштени ходници, огромни соби и зарѓосана опрема – колку што останува.Локалните власти, исто така, се обидуваат да привлечат повеќе туристи, вклучително и оние кои го посетуваат блискиот хрватски национален парк Плитвички езера. Во Жељава веќе се одржуваат автомобилски трки, а се шират и идеи за организирање фестивали, уредување соби за сервери, па дури и за формирање музеј на Студената војна.
Додека идеите не оживеат, туристите ќе продолжат да шетаат низ влажните ходници со батерии и да внимаваат каде газат, пишува N1 Zagreb.
„Тоа е инженерско чудо и забелешката е што стои во времето“, вели со ентузијазам загрепскиот фотограф Анџело Вираг. Неговиот роднина од Перт, Австралија се восхитува на „дивата инфраструктура, автентична и недопрена 30 години“.
Хамдија Месиќ од блиската Бихаќка на свој начин е приврзан за оваа огромна зграда „оставена на милост и немилост“. „Вакво нешто не постои никаде на друго место“, вели ентузијастот за авиони, кој се надева дека местото ќе оживее како авионска писта.
Самиот тој е за идејата за реновирање на пистите, барем оние кои се наоѓаат на територијата на Босна и Херцеговина, и сонува овде да создаде аеродром за пилоти аматери.
Туристите имаат поделени мислења за тоа дали Жељава треба да се обнови или не. „Ми се допаѓа бидејќи насекаде нема знаци кои кажуваат каде да одите и што да видите“, вели Марија Морено, 33-годишна дизајнерка на ентериер од Шпанија. Тој смета дека доколку местото стане туристичка атракција, ќе го изгуби својот шарм.
