Научната фантастика е полна со приказни за смртоносни организми кои излегуваат од мразот и предизвикуваат хаос на Земјата. Од вонземјани до суперпаразити до вечен мраз на Гренланд кој предизвикува вирусна пандемија – има бескрајни идеи за заговор.
Но, колку е тоа далеку од вистината? И дали патогените кои биле замрзнати со милениуми може да се појават на површината со топење на мразот и да ги уништат модерните екосистеми? Оваа можност е всушност сосема реална, пишува Science Alert.
Опасностите што демнат
Во 2003 година, бактериите беа оживеани од примероците земени од мраз стари повеќе од 750.000 години, а во 2014 година беше оживеан гигантскиот вирус „зомби“ Pithovirus sibericum од 30.000 години стариот сибирски вечен мраз.
Понатаму, појавата на антракс во 2016 година (болест предизвикана од бактеријата Bacillus anthracis) во западен Сибир се припишува на брзото одмрзнување на спорите на B. anthracis во вечниот мраз. Тој уби илјадници ирваси и повреди десетици луѓе.
Неодамна, научниците открија извонредна генетска компатибилност помеѓу вирусите изолирани од езерските седименти на Арктикот и потенцијалните живи домаќини.
Земјата се загрева со спектакуларна брзина, до четири пати побрзо во постудените региони како што е Арктикот. Проценките сугерираат дека можеме да очекуваме четири секстилиони (4.000.000.000.000.000.000.000) микроорганизми да се ослободуваат од топењето на мразот секоја година. Ова е приближно еднакво на проценетиот број на ѕвезди во универзумот.
Кој е ризикот?
И колку е тоа ризично за современите екосистеми? Во новата студија објавена во списанието PLOS Computational Biology, експертите ги пресметале еколошките ризици од ослободувањето на непредвидливи антички вируси.
Според Science Alert, симулациите покажуваат дека симулираното ослободување од 1% на само еден неактивен патоген може да предизвика голема еколошка штета и широко распространето губење на организмите домаќини ширум светот.
Во нивните пресметки, тие користеле софтвер наречен Авида за да извршат експерименти кои симулирале ослободување на еден тип на антички патоген во современите биолошки заедници, а потоа го измериле влијанието на тој патоген врз различноста на современите бактериски домаќини во илјадници симулации.
Инвазивните патогени често преживеале и еволуирале во симулираниот модерен свет. Во околу 3% од случаите, патогенот станал доминантен во новата средина. Во најлошото (но сепак сосема можно) сценарио, инвазијата ја намали големината на заедницата домаќин за 30% во споредба со контролните групи.
Со оглед на тоа што огромниот број антички микроби се ослободуваат во реалниот свет, ваквите епидемии претставуваат значителна опасност, предупредуваат тие.
Мала е можноста за изумирање, но…
Откритијата на научниците сугерираат дека оваа непредвидлива закана, која досега беше ограничена на научна фантастика, може да стане моќен двигател на промените во животната средина.
Сепак, тие не моделираа колкав ризик би претставувало таквото сценарио за луѓето. Сепак, фактот дека патогените „патување низ времето“ би можеле повторно да се појават и сериозно да ја деградираат заедницата домаќин е веќе загрижувачки.
Познати вируси како САРС-КоВ-2, ебола и ХИВ најверојатно се пренесени на луѓето преку контакт со други животински домаќини. Затоа, веројатно е дека вирусот што некогаш бил обвиен во мраз би можел да навлезе во човечката популација преку зоонотичен пат.
Иако веројатноста за појава на патоген од топење на мразот и предизвикување катастрофални истребувања е мала, резултатите на овие експерти покажуваат дека ова повеќе не е фантазија за која не треба да се подготвуваме.
