Покрај возраста, на репродуктивното здравје и кај жените и кај мажите негативно влијаат и бројни фактори поврзани со начинот на живот, како што се дебелината, пушењето, интензивната спортска активност, консумирањето алкохол или некои психоактивни супстанци, објаснува за порталот N1 mr sc. мед. д-р Верослава Станковиќ, нутриционист, диететичар.
„Многу студии покажаа дека неурамнотежената исхрана, богата со заситени масти, едноставни јаглехидрати и сиромашна со минерали и витамини доведува до неплодност“, вели д-р Станковиќ.
Важноста на урамнотежена исхрана
Според д-р Станковиќ, за правилно функционирање на сперматозоидите и ооцитите, неопходна е урамнотежена исхрана. Тоа значи внесување на биолошки вредни макронутриенти: протеини, масти и јаглехидрати.
„Улогата на протеините сè уште не е добро разбрана. Сепак, се смета дека внесот на протеини е поврзан со синтезата на стероиди кај жени со синдром на полицистични јајници, можеби со намалување на хиперинсулинемијата. Истражувањата покажаа дека кај здравите жени, исхраната богата со протеини, особено животински протеини, е значително поврзана со пониски нивоа на тестостерон, со што се истакнува потенцијалната корелација помеѓу внесот на протеини и синтезата на андрогени. Биолошки вредни протеини се протеини кои ги содржат сите есенцијални амино киселини и лесно се вари. Тоа се протеини од белки, риба, пилешко бело месо, млечни производи, мешунки и коскесто овошје“, објаснува нашиот соговорник.
Таа наведува дека едноставните јаглехидрати доведуваат до нарушувања на гликорегулацијата, зголемување на серумските триглицериди и зголемување на телесната тежина, што доведува до нарушување на хормоналниот статус и неплодност.
„Поголемото гликемиско оптоварување во исхраната е поврзано со покачени нивоа на гликоза на гладно, хиперинсулинемија и отпорност на инсулин, кои се одговорни за зголемување на слободните радикали во крвта и андрогените, што на крајот доведува до ендокрини нарушувања и дефекти во созревањето на јајцата и сперматозоидите. “ објаснува докторот.
„Затоа е неопходно во исхраната да се вклучат сложени намирници кои содржат и диетални влакна. Диететските влакна се многу важни бидејќи ги врзуваат шеќерите и мастите за себе, па го намалуваат зголемувањето на гликемијата после оброк, спречуваат запек и ја одржуваат цревната микробиота. Извори на хранливи материи се интегралните житарки, овошјето и зеленчукот“, посочува докторката.
Д-р Станковиќ додава дека се претпоставува дека внесот на масни киселини и холестерол во исхраната влијае на плодноста и на исходот од бременоста, веројатно преку зголеменото производство на простагландини (воспалителни медијатори) и стероиди. Затоа, вели, се инсистира диетата да биде т.н антиинфламаторна диета, поточно дека содржи хранливи материи кои ги спречуваат или намалуваат воспалителните процеси во организмот. Незаситените масни киселини се важни во антиинфламаторната диета. Посебна улога имаат омега 3 масните киселини, кои се присутни во морските риби (скуша, сарделата, сарделата), авокадото и лененото масло.
Што влијае на репродуктивниот капацитет
„Оксидативниот стрес (ОС) и добиената варијација во метилацијата на ДНК може да влијае на репродуктивниот капацитет. ОС се развива од нерамнотежа помеѓу антиоксидантната заштита и ослободувањето на слободните радикали (ROS). Затоа, бидејќи исхраната е извор на егзогени микроелементи и витамини, сегашната клиничка пракса сугерира исхраната да се интегрира со некои додатоци во исхраната кои се способни да ја сменат оваа нерамнотежа, предизвикувајќи контрола на ОС и подобрување на плодноста“, објаснува докторот.
Д-р Станковиќ вели дека меѓу неколкуте постоечки антиоксиданси, глутатионот е природно соединение со силна детоксикациска активност, која ја одржува редокс состојбата на клетката со ограничување на производството на слободни радикали. Други антиоксиданси вклучуваат липоична киселина, витамин Е, витамин Ц и коензим К10 (CoK10), чиј недостаток или изменети концентрации, сами или во комбинација, дефинитивно може да ја нарушат функцијата на целиот систем за детоксикација.
Многу истражувања, но и пракса покажаа дека медитеранската исхрана доведува до подобрување на хормоналниот статус и плодноста и кај жените и кај мажите“, нагласува соговорничката на порталот N1.
Медитеранската исхрана вклучува внесување на:
• зеленчук: домат, брокула, спанаќ, кромид, морков, краставица, тиквички, компир
• овошје: портокали, грејпфрут, лубеници, дињи, јагоди, јаболка, мандарини
• коскесто овошје: бадеми, лешници, ореви, ф’стаци, семки од тиква, сончоглед
• мешунки: грав, леќа, наут
• цели зрна (цели зрна) ориз, пченкарно брашно, ‘ржано брашно, овес
• риба и морски плодови: школки, лигњи, ракови, туна, морска риба
• месо: кози, гуски, говедско, јагнешко месо
• јајца
• млечни производи: сирење, јогурт
• зачини: лук, нане, рузмарин, цимет, копар, магдонос
• здрави масти: ладно цедено маслиново масло
• големи количини на вода
„Не треба да се заборави ниту физичката активност, бидејќи го спречува нарушувањето на метаболизмот на гликозата, која е непријател број еден во правилното функционирање на репродуктивните органи и зачнувањето“, вели д-р Верослава Станковиќ.
