Генералниот секретар на НАТО, Јенс Столтенберг, во понеделникот во Вилнус, пред дводневниот самит на НАТО, изјави дека се уште е можно да се има позитивна одлука за членството на Шведска на овој самит.
„Сè уште е можно да се има позитивна одлука за шведското членство овде во Вилнус“, рече Столтенберг на заедничката прес-конференција со литванскиот претседател Гитанас Наусед, еден ден пред дводневниот самит на НАТО.
Тој додаде дека во понеделник вечер ќе има средба со турскиот претседател Реџеп Таип Ердоган и шведскиот премиер за да се обиде уште еднаш да најде решение.
„Напорно работиме Шведска да стане членка што е можно поскоро“, додаде Столтенберг.
Откако турскиот претседател неочекувано ја поврза согласноста на Турција за прием на Шведска во НАТО со влезот на Турција во ЕУ, Столтенберг коментира дека ги „поддржува амбициите на Турција“ за влез во ЕУ, но дека Шведска веќе ги исполнила условите за влез во 31-члената алијанса.
Ердоган рече дека Европската унија треба да го отвори патот за пристапување на Турција во ЕУ пред турскиот парламент да го одобри приемот на Шведска во НАТО.
„Прво, отворете го патот за Турција во Европската унија, а потоа ќе го отвориме патот за Шведска, како и за Финска“, рече тој, додавајќи дека тој повик ќе го повтори и на самитот.
Пристапувањето на Турција во ЕУ е замрзнато со години. Пристапните преговори започнаа во 2005 година, кога Ердоган за прв пат беше премиер.
Шведска и Финска аплицираа за НАТО минатата година по руската инвазија на Украина. Финска доби зелено светло во април годинава и првпат учествува на овој самит како полноправна членка, но на Шведска и пречат Турција и Унгарија. Будимпешта соопшти дека ќе го одобри шведското членство штом Турција го направи тоа.
Анкара тврди дека Шведска не направила доволно против луѓето кои ги смета за терористи, главно членови на забранетата Курдистанска работничка партија (ПКК), која Турција, ЕУ и САД ја сметаат за терористичка организација.
НАТО е подготвен еден ден да ја прифати Украина како членка
Што се однесува до Украина, Столтенберг рече дека сојузниците сè уште работат на „прецизна формулација“ на последната изјава што ќе му даде на Киев повеќе од она што беше кажано на самитот во Букурешт во 2008 година. Тогаш му беше кажано дека вратата на алијансата е отворено, но не беше. добив вистинска покана ниту временска рамка.
Општо прифатено е дека НАТО треба да оди подалеку од Букурешт, а не само да повторува дека е подготвен еден ден да ја прифати Украина како членка.
На прашањето дали е донесена одлука за укинување на обврската на Украина за учество во Акциониот план за членство (МАП), како што претходно изјави украинскиот министер за надворешни работи, Столтенберг рече дека „консултациите се во тек“.
Тој рече дека на неформалниот состанок на министрите за надворешни работи на членките на НАТО во Осло во мај, презентирал пакет кој вклучува три елементи: програма за интероперабилност на украинските сили со силите на НАТО, формирање на Советот НАТО-Украина и откажување на обврската на Украина да биде членка на МАП.
„Сега ги разгледуваме тие елементи и тој пакет“, рече тој. „Тој не сакаше да навлегува во детали за она за што сега зборуваат сојузниците“.
Советот НАТО-Украина ќе го одржи првиот состанок во среда во Вилнус, а се очекува да присуствува и претседателот Володимир Зеленски.
Наузеда рече дека отстранувањето на МАП ќе биде добар чекор напред и ќе го олесни процесот на приближување на Украина до НАТО, но нагласи и дека на овој самит е потребна јасна порака дека членството на Украина е можно кога ќе се исполнат условите.
Киев сака да добие јасна покана за членство во блокот по завршувањето на руската војна против Украина и се надева дека дотогаш ќе добие безбедносни гаранции.
