Ксантелазмата или масни наслаги околу очите се бенигни израстоци на кожата кои се појавуваат во форма на жолтеникави или белузлави наслаги на кожата околу очите. Тие се формираат поради акумулација на масти, особено холестерол, под површинскиот слој на кожата.
Тие се обично меки на допир и може да се појават на горните или долните очни капаци или на внатрешниот агол на окото. Големината на ксантелазмата може да варира од мали и тешко забележливи до поголеми израстоци.
Тие обично не се болни или чешаат, а најголемиот проблем е всушност нивната естетика.
Зошто се јавуваат ксантелазми?
Причините за масните наслаги околу очите или ксантелазмата не се целосно разбрани, но се верува дека генетиката е еден од факторите кои придонесуваат за нивно појавување. Тие можат да се појават поединечно или во групи. Нивниот изглед може да варира во зависност од индивидуалните карактеристики и фазата на развој.
Ова се некои од основните карактеристики за препознавање на ксантелазма околу очите:
– можат да бидат со различни големини, од мали и тешко забележливи до поголеми израстоци кои се видливи на прв поглед
– обично имаат рамна површина и јасно дефинирани рабови
– можат да бидат кружни, овални или неправилни по форма
– често се симетрично поставени
– може да се зголеми во должина и ширина
– карактеристичната боја на ксантелазмата е жолтеникава или белузлава, понекогаш со нијанса на светло портокалова, но бојата може да варира во зависност од концентрацијата на масти и пигмент во наслагите
– најчесто се појавуваат на горните или долните очни капаци, но можат да се појават и на внатрешниот агол на окото
– обично се меки на допир, слични на масното ткиво
– ретко болат или чешаат
Ксантелазмата може да се појави на која било возраст, но почесто се јавува кај лица постари од 40 години. Тие можат постепено да се развиваат со текот на времето или да се појават ненадејно.
Во повеќето случаи, ксантелазмата се развива бавно и расте постепено во долг временски период. Исто така, тие се поврзани со покачени нивоа на холестерол и триглицериди во крвта, што ги прави почести кај луѓето со хиперлипидемија и болести како што се атеросклероза и дијабетес.
Ксантелазмата може да укаже на срцеви заболувања
Иако причината за ксантелазмата не е целосно јасна, тие може да укажуваат на зголемен ризик од кардиоваскуларни болести поради нивната поврзаност со метаболички нарушувања и метаболизам на мастите. Ксантелазмата често се јавува кај луѓе со високо ниво на холестерол и триглицериди во крвта. Високото ниво на LDL или лош холестерол и ниските нивоа на HDL или добриот холестерол го зголемуваат ризикот од развој на атеросклероза и кардиоваскуларни болести како што се срцев и мозочен удар.
Ксантелазмите често се поврзуваат со присуство на атеросклероза, состојба во која плаките составени од масти, холестерол и други супстанции се акумулираат на внатрешниот ѕид на артериите. Атеросклерозата го попречува протокот на крв и може да доведе до стеснување или блокирање на артериите, што го зголемува ризикот од проблеми со срцето и мозокот.
Ксантелазмата може да биде симптом или показател за метаболички синдром. Метаболичкиот синдром е група на метаболички нарушувања кои вклучуваат покачени нивоа на гликоза во крвта, покачен крвен притисок, абдоминална дебелина, дислипидемија и отпорност на инсулин. Овој синдром го зголемува и ризикот од развој на кардиоваскуларни заболувања.
Генетиката може да има влијание и на појавата на масни наслаги околу очите, па ксантелазмата може да биде поврзана со наследни нарушувања на метаболизмот на мастите, како што е генетската хиперхолестеролемија. Луѓето со ова генетско нарушување имаат високо ниво на холестерол во крвта уште од рана возраст, што значително го зголемува ризикот од кардиоваскуларни заболувања.
Важно е да се напомене дека присуството на ксантелазма не секогаш значи дека лицето сигурно ќе се разболи од кардиоваскуларни болести, но тоа може да биде предупредување за зголемен ризик. Доколку забележите ксантелазма или имате други фактори на ризик за срцеви заболувања, се препорачува да се консултирате со вашиот лекар за понатамошна проценка и управување со здравјето на вашето срце.
Ксантелазмата кај децата може да биде поврзана со генетски нарушувања или наследни состојби. Во овие случаи, ксантелазмите се појавуваат во порана возраст.
Затоа, иако се естетски непријатни, ксантелазмата сама по себе не претставува закана за здравјето, но може да укажува на други здравствени проблеми или ризици.
Масни наслаги околу очите кај жените
Иако масните наслаги околу очите може да се претстават како „женски“ феномен од естетски причини, не постои значајна разлика во инциденцата на ксантелазма меѓу жените и мажите. Ксантелазмата може да се појави и кај двата пола подеднакво, без разлика на полот. Тие се појавуваат во помал број почесто кај жените отколку кај мажите.
Појавата на масни наслаги околу очите е повеќе поврзана со други фактори како што се генетиката, наследните фактори, метаболичките нарушувања и нивото на масти во крвта, а не со полот на личноста.
До кој се ослободува од масните наслаги околу очите?
Кога ќе се појават мрсни жолтеникави наслаги околу очите, се препорачува веднаш да се посети лекар или дерматолог.
Тие прво ќе утврдат за што се работи и какви третмани ќе препорачаат преку визуелен преглед. Во повеќето случаи, не се потребни посебни или скапи третмани.
Отстранувањето на масните наслаги околу очите или ксантелазмата може да се направи со различни методи, а најчести се криотерапија (замрзнување), електрокаутеризација (електрично палење) или хируршко отстранување. За наведените методи не се потребни дополнителни испитувања, а постапката се изведува под локална анестезија додека пациентот е буден.
Овие се вообичаени третмани:
1. Криотерапија
Метод кој користи течен азот за замрзнување и уништување на ксантелазмата. Постапката е релативно брза и едноставна, но може да бидат потребни неколку сесии за да се постигне посакуваниот резултат.
2. Електрокаутеризација
Постапка која користи електрична струја за запалување и отстранување на ксантелазмата. Овој метод може да биде ефективен, но може да остави лузни или пигментации на кожата.
3. Ласерска терапија
Ксантелазмата може да биде насочена и третирана со ласерска терапија во неколку сесии, но дава добри резултати.
4. Хируршко отстранување
Во некои случаи, особено ако ксантелазмата е голема или не реагира на други третмани, хируршкото отстранување е опција.
Не ги отстранувајте сами
Во никој случај не се препорачува да се обидете да ја отстраните ксантелазмата дома.
Исто така, важно е да се знае дека отстранувањето на ксантелазмата решава само естетски проблем, а основните причини, како што се покачени нивоа на холестерол или метаболички нарушувања, треба да се третираат во соработка со лекар.
Закрепнувањето по отстранувањето на масните наслаги околу очите трае неколку недели. Во првите денови потребно е местото да се намачка со антибиотска маст. Неколку недели по процедурата се видливи црвеникави засеци, кои полека бледнеат и на крајот исчезнуваат.
Ксантелазмата може повторно да се појави, па затоа е важно да се реши причината за проблемот.
