Во втората половина на април оваа година, среде историска суша која трае веќе неколку години, температурите во делови од западниот Медитеран беа за неверојатни 20 степени Целзиусови повисоки од вообичаените за овој период од годината. во Шпанија се измерени рекордни 39 степени Целзиусови.
Како што напредува глобалното затоплување, јули и август во најпосетуваната дестинација за одмор во светот – а пред Ковид, Медитеранот го посетуваа повеќе од 300 милиони туристи годишно – може да станат неподносливи, пишува Гардијан.
Областа на Средоземното Море се загрева најбрзо. Додека светот сега е околу 1,1 степени Целзиусови потопол отколку што беше во 1970-тите, медитеранскиот регион е за 1,5 степени потопол и на пат да биде потопол за 3 степени Целзиусови до крајот на векот (во најлош случај, дури и до 5 степени ). Зголемувањето на температурите и почестите топлотни бранови не се единствениот проблем. Повеќето климатски модели се согласуваат дека во повеќето делови на светот, потопло ќе значи повлажно – но не и во Медитеранот, каде што се очекува врнежите да се намалат за меѓу 10 и дури и до 60 проценти.
И кога врнежите ќе се намалат, експертите предвидуваат дека она малку дожд што паѓа најверојатно ќе дојде во форма на силни бури кои ќе предизвикаат катастрофални поплави, како оние предизвикани од бурата Алекс, која уби 18 луѓе во Франција во 2020 година.
Дополнително, зголемениот ризик од шумски пожари и покачувањето на нивото на морето во Медитеранот меѓу 35 см и повеќе од еден метар, според некои прогнози, може да има уште подраматични последици.
Извештајот од 2021 година на францускиот национален научно-истражувачки центар CNRS предупреди дека зголемувањето на нивото на морето ќе доведе до исчезнување на километри плажи, додека големите градови како Марсеј и Ница ќе бидат принудени да ги преселат своите жители и да ја обноват големата инфраструктура, вклучително и аеродромите.
„Дури и денес целосно да ги запреме сите емисии на стакленички гасови, температурите нема да се намалат. Така ќе остане со децении. Започнавме нешто што не можеме да го запреме“, рече Џоел Гиот, член на регионалната група на експерти за клима GREC-Sud.
Најверојатно ќе стане многу жешко – предупреди групата. Ќе се променат типичните медитерански сцени какви што ги знаеме од разгледниците. Некои делови можеби не се воопшто достапни, а плажите може да станат прескапи за одржување.
Долга традиција на туризам
Луѓето почнале да летуваат на Медитеранот во викторијанската ера, а туризмот таму значително пораснал по Втората светска војна. Но, тој навистина полета со пакет-зделките во 1970-тите и порасна експоненцијално, така што сега сочинува 12 проценти од економијата на целиот регион. И кога врнежите ќе се намалат, експертите предвидуваат дека она малку дожд што паѓа најверојатно ќе дојде во форма на силни бури кои ќе предизвикаат катастрофални поплави, како оние предизвикани од бурата Алекс, која уби 18 луѓе во Франција во 2020 година.
Но, дали туризмот во Медитеранот е неповратно осуден на пропаст? Најверојатно не. Или барем не уште.
Иако глобалното затоплување неизбежно ќе промени некои аспекти на типичен двонеделен престој на плажа некаде на југот на Франција, Шпанија, Италија или Грција, факторите што го одредуваат туристичкиот тек се премногу сложени за целосно да исчезнат.
Медитеранскиот масовен туризам, потребната инфраструктура за него и навиките на туристите постојат повеќе од пет децении, а се побројната публика бара едно нешто повеќе од сè друго – многу сонце.
Зголемените летни температури веројатно некои ќе ги одвратат од патување, но секако не сите – особено ако дестинацијата за одмор е сè уште лесно достапна и евтина. Одморалиштата во многу медитерански земји веројатно ќе останат ненадминати во овој поглед.
Досегашните податоци од Франција покажуваат дека неодамнешните топлотни бранови во Европа привлекоа повеќе туристи во северните одморалишта каде што нема толку многу сонце. Ова е зголемување од пет до десет проценти, но од релативно ниска почетна бројка.
Минатото лето бројките се искачија на 83 проценти од нивоата пред ковид, а ова лето бројот на посетители би можел да биде ист како во 2019 година. Сè позабележителна е тенденцијата сезоната да започнува порано и да завршува подоцна, а се повеќе луѓе одлучи да оди на одмор во мај, јуни и септември. Се почесто резервираат и во последен момент, имајќи ја предвид временската прогноза.
Од друга страна, одморалиштата се прилагодуваат и инвестираат во создавање повеќе сенка долж брегот, засадуваат повеќе дрвја и промовираат места за разладување, како цркви, музеи и пештери. Исто така, климатизацијата сега е задолжителна во хотелите, апартманите, рестораните и продавниците – без оглед на неговото влијание врз планетата.
„Она што сè уште најмногу ги одбива повеќето туристи е дождот. Ако навистина сакате сонце, сепак е многу полесно да се толерираат високите температури на отворено, покрај море и со освежителен пијалок, отколку дома“, изјави за Le Monde Гислаин Дубоа, консултант за климатски промени во туристичката индустрија.
Многумина на терен се уште се оптимисти. Минатогодишните рекордни температури во Шпанија, шумските пожари, смртните случаи, сушите и ограничувањата на водата што следеа понудија болен увид.
во летата што претстојат. Во земја чиј туристички модел на „сонце и плажа“ одамна привлекува многу странски посетители, ефектите од климатската криза се очигледни и загрижувачки.
Слично на Франција, во песимистичкиот извештај од 2016 година на Министерството за земјоделство, храна и животна средина се предвидува дека климатските промени може да ги уништат плажите, да ги поплават транспортните системи, да предизвикаат недостиг на вода во шпицот на сезоната и да ги принудат скијачките центри да затворат. Економските прогнози се подеднакво мрачни, особено предвидувањата дека до 2080 година бројот на туристи од северна Европа би можел да се намали за 20 отсто во споредба со 2004 година, бидејќи растечките температури таму ги поттикнуваат луѓето да го поминат својот одмор дома. Но, иако многумина ќе изберат да останат во својата земја, многумина можеби ќе одлучат да го посетат Медитеранот на пролет или на есен.
Ова веќе се случува.
„Туристите доаѓаат порано во годината поради климатската криза“, рече д-р Кристина Линарес, директор на одделот за климатски промени, здравје и урбана средина во Институтот за јавно здравје Карлос III во Мадрид.
Линарес нагласи дека странските туристи често не се подготвени за бруталната реалност на сè пожешките лета во Шпанија. Таа потсети дека во мај 2021 година, Британка во нејзините 70-ти починала од топлотен удар додека шетала по Канариите на температура од 40,7 степени Целзиусови.
„Тоа беше првото предупредување со кое можевме да се соочиме. За сето ова потребно е да се предупредат туристите за да знаат што да прават кога температурите се екстремно високи“, додаде Линарес.
Министерството за здравство подготви планови за итни случаи поради топлотниот бран, рече таа, но треба да се направи повеќе за да се подигне свеста за опасностите за туристите.
Службеници за топлина
Во меѓувреме, земјата се подготвува за претстојните предизвици. „Ги реконструираме јавните простори и поставуваме т.н „климатски засолништа“ и воопшто ги прилагодуваме градовите во Медитеранот да се борат против овие екстремни летни температури“, рече Линарес.
Во Атина, најјужниот и убедливо најжешкиот главен град на континентална Европа, меѓу превентивните мерки е и назначувањето на главен директор за топлинска енергија чија единствена задача е да се справи со проблемот со екстремните летни температури.
Назначувањето на службеник за топлина – прв од ваков вид во Европа – следи по серијата рекордни топлотни бранови што започнаа во јуни 2021 година и предизвикаа разорни шумски пожари. Метеоролозите рекоа дека ова е показател за тоа што не чека.
„Ако не направиме ништо, ќе ја загубиме оваа игра“, вели Елисавет Барџани, пејзажна архитектка која неодамна ја презеде функцијата офицер за топлина.
Сето ова се случува во време кога Атина доживува невиден туристички бум. Речиси седум милиони посетители – што е повеќе од половина од населението на земјата – дојдоа во главниот град на Грција во 2019 година, а оваа година се очекуваат уште повеќе гости.
Закрепнувањето на туризмот на Атина, кое некогаш се сметаше за само транзитна рута до островите, поттикна создавање климатски план за подготовка на градот за предизвиците со кои најверојатно ќе се соочи до 2030 година. Тој прогнозира дека зелените површини до крајот на деценијата ќе покриваат 30 проценти од целата урбана површина. Засадувањето дрвца значително порасна, па само минатата година во Атина беа засадени 2.122 дрвја.
Одржливоста е исто така сè повеќе во фокусот – особено важна за земјата која минатото лето беше трето најпосетувано место во светот. Оваа година се очекуваат повеќе од 33 милиони пристигнувања, а продолжувањето на сезоната и промовирањето на помалку познати дестинации сега се клучни за секторот кој сочинува околу 25 отсто од грчкиот БДП и обезбедува една од пет работни места во земјата.
Крајбрежна ерозија
Но, во Италија имаат повеќе практични проблеми. Симоне Батистони, чие семејство управува со одморалиште на брегот на Емилија Ромања од 1920-тите, рече дека неговиот најголем проблем е ерозијата на крајбрежјето. Како и многу други сопственици на клубови на плажа, Батистони мораше да исчисти тони отпад што остана на плажата откако северниот регион неодамна беше погоден од огромни поплави во кои загинаа 15 луѓе.
Но, неговиот главен предизвик ќе биде да обезбеди доволно простор на плажа за сите гости, откако поплавата еродира неколку метри песок. „Првите три реда чадори и лежалки ги нема“, рече Батистони, кој е и претседател на синдикатот на менаџери на клубови на плажа во областа Чезенатико.
Тој додава дека сега тоа не е таков проблем, но може да биде во екот на сезоната.
„Работиме на создавање доволно простор, но меѓу нас и морето има вечна борба. А морето секогаш победува“, вели Батистони.
Минатата година, која беше најжешка досега, Италија забележа 310 екстремни временски настани. Дванаесет лица загинаа во поплавите во централниот регион Марке во септември, додека уште 12 ги загубија животите во лизгање на земјиштето на островот Искија. По последната поплава во Емилија Ромања, многу странски туристи се откажаа од доаѓањето.
