Болката е непријатно сетилно и емоционално искуство поврзано со вистинска или можна траума на ткивото. Болката може да се подели на неколку начини, според времетраењето, присуството или отсуството на рак, локализацијата, како и дали зафаќа повеќе внатрешни органи или повеќе се манифестира на кожата, објаснува за порталот N1 проф. д-р Небојша Лаѓевиќ. Болката во грбот се смета за втора најчеста причина за отсуство од работа по настинката, а резултатите од студиите покажуваат дека хроничната болка во грбот е прва на листата на болести кои предизвикуваат функционална попреченост во современото општество.
Според проф. Лаѓевиќ, една од значајните поделби е дали има или не невропатска компонента.
„Кога зборуваме за времетраењето, го делиме на акутна болка која се јавува веднаш по траумата (траумата може да биде дел од повреда или предизвикана од операција) и хронична болка. Хроничната болка е онаа која трае и по заздравувањето на оштетеното ткиво и трае повеќе од три месеци“, објаснува соговорникот на порталот Н1.
Тој додава дека карактеристика на акутната болка е тоа што има јасен почеток поврзан со оштетување на ткивото, интензитет и времетраење со динамиката на патолошкиот процес, поради што акутната болка има предупредувачки карактер.
„Токму тука лежи важноста на болката, бидејќи иако е непријатна, таа не предупредува дека нешто штетно се случува. Акутната болка обично добро се лекува, односно се потиснува со употреба на аналгетици. Тоа се случаи, како повреди, ренална или билијарна колика, скршеници, но и болки кои постојат во постоперативниот период“, објаснува Лаѓевиќ.
Третман на акутна болка
„Во сузбивање на акутната болка најчесто користиме нестероидни антиинфламаторни лекови како ибупрофен, диклофенак, парацетамол или аспирин, но и силни аналгетици од опиоидната група како трамадол, морфин и фентанил. Дозата и начинот на давање на овие лекови ги пропишува лекарот и ги следи ефектите од терапијата најчесто во болнички услови или дневни болници и опсервации“, вели нашиот соговорник.
Тој посочува дека хроничната болка е многу посложена за лекување, бидејќи може да има различни причини, а може да содржи и компонента на невропатска болка, која тешко се лекува.
„Хроничната болка нема предупредувачки карактер, се карактеризира со разлика помеѓу степенот на анатомско оштетување и интензитетот на болката, клиничките симптоми и знаци, степенот на физичка ограниченост и влијанието врз квалитетот на животот. Со тек на време може да стане болест сама по себе“, истакнува Лаѓевиќ.
Најчеста хронична немалигна болка е болката во долниот дел на грбот.
„Болката во грбот се смета за втора најчеста причина за отсуство од работа по настинката, а резултатите од студиите покажуваат дека хроничната болка во грбот е прва на листата на болести кои предизвикуваат функционална попреченост во современото општество. Оваа болка претставува значителен социо-економски товар за развиените земји како Германија, Швајцарија, Холандија и Америка“, објаснува професорката за порталот N1.
Тој додава дека годишно се издвојуваат милијарди долари за лекување на пациенти со хронични болки во грбот. Затоа, дизајнирани се протоколи за лекување на оваа болка со цел да се намалат вкупните материјални и нематеријални загуби, на индивидуален, семеен и социјален план.
„Хроничната болка во грбот е симптом на хетерогена група на болести и нарушувања, со висока фреквенција, со значително влијание врз психофизичкото функционирање на поединецот, кое во најголем број случаи има добра прогноза и кое трае подолго од три месеци. . Хроничната специфична болка во грбот може да биде предизвикана од болест на висцералните органи со претставена болка во пределот на ‘рбетниот столб, трауматски, воспалителен или туморски процес лоциран во структурите на’ рбетниот столб. „Хроничната неспецифична болка во грбот е предизвикана од дегенеративен процес во структурите на ‘рбетниот столб (интервертебрални дискови, интервертебрални зглобови, структури на меките ткива) и таа е одговорна за 90-95 проценти од сите причини за болки во грбот“, вели Лаѓевиќ. .
Според професорот, постојат неколку фактори на ризик како тешка физичка работа, присуство на анксиозност и депресија, незадоволство од работата, млада возраст, пушење, дебелина и седентарен начин на живот.
„Се верува дека првичниот настан во развојот на дегенеративниот процес е недоволното снабдување на клетките на интервертебралните дискови со гликоза и кислород, што доведува до метаболички промени и промени во неговите еластични својства. Промените во еластичните својства на дисковите во услови на зголемена изложеност доведуваат до последователно механичко оштетување на дисковите, нарушување на статиката на ‘рбетниот столб, зголемено оптоварување на зглобовите со последователни остеоартритични промени. Сите овие структурни промени доведуваат до компромис на ‘рбетниот канал и ‘рбетниот нервен корен со последователни воспалителни промени“, вели соговорникот на порталот N1.
Дијагноза на хронична болка
„Дијагнозата на хроничната болка во грбот се базира на клинички и радиографски наоди прегледи, т.е прво е потребно да се исклучи можноста за одредена причина за болка. Историјата на болка вклучува податоци за почетокот на болката, интензитетот, траењето, провоцирачките фактори, квалитетот, локализацијата, ширењето, одговорот на претходната терапија“, вели Лаѓевиќ, директор на Центарот за анестезиологија и реанимација на Универзитетскиот клинички центар на Србија.
Тој додава дека терапевтскиот пристап е индивидуален (прилагоден на секој пациент) и мултимодален (фармакотерапија, физикален третман, бихејвиорална терапија). Фармакотерапевтскиот пристап треба да биде што е можно помал, а процедурите за физикална терапија и когнитивно-бихејвиорална терапија треба интензивно да се применуваат.
Професор Лаѓевиќ посочува дека целта на третманот треба да биде намалување на болката (не елиминирање на болката), подобрување на квалитетот на животот преку подобрување на функционалноста на пациентот, преку идентификација на механизмите кои предизвикуваат болка и влијаат на психосоцијалните фактори (биопсихосоцијален пристап).
„Потребно е да се спроведе едукација на пациентот, модификација на активностите на пациентот при избегнување на провокативни пози, но со зачувана секојдневна адаптирана физичка активност. Се препорачуваат и комплементарни терапевтски методи: акупунктура, јога, техники за релаксација, како и физички техники на транскутана електрична нервна стимулација (TENS). „Постојат најмногу препораки за примена на когнитивно бихејвиорална терапија, која го менува нереалниот модел на размислување, разбирање, чувства и однесување за моменталната болна состојба (катастрофирање)“, вели професорот.
Во зависност од тежината на болката и наодите за време на физичкиот преглед, НСАИЛ, спазмолитици, кортикостероиди и опиоиди со ограничено времетраење (до 14 дена), антидепресивите може да се користат во фармакотерапијата. Не се препорачуваат интервентни процедури за овој тип на болка бидејќи можат да поттикнат понатамошна хронична болка. Сите модалитети на терапевтски третман се спроведуваат во специјализирани центри имајќи ја предвид мултифакториалната и сложената основа на хроничната неспецифична болка во грбот, според проф. д-р Небојша Лаѓевиќ.
