Повеќе од 2.500 луѓе годишно во Хрватска заболуваат од рак на белите дробови. Овие поразителни бројки се уште полоши кога е очигледно дека сме меѓу најлошите во Европа.
Во Хрватска, ракот на белите дробови е најчест облик на рак кај мажите, а втор најчест кај жените. Ракот на белите дробови е најчеста причина за смрт, а многу е тешко да се дијагностицира и лошо се лекува. Бројот на пациенти се зголемува секоја година и покрај кампањите и програмите за спречување на пушењето.
Како се јавува ракот на белите дробови?
Многу фактори се одговорни за развој на рак на белите дробови, од кои најважен е пушењето, односно консумирањето никотин. Никотинот или тутунот се токсични сами по себе, а цигарите и другите производи за пушење како што се електронските цигари содржат бројни хемиски соединенија.
Овие соединенија, кои можат да бидат повеќе од неколку илјади во една цигара, се исклучително канцерогени. Тие работат така што ги уништуваат клетките и предизвикуваат промени во ДНК. Овие промени потоа може да станат малигни.
Овој податок го поткрепува и фактот дека повеќе од 90 проценти од пациентите со рак на белите дробови се пушачи. Постои јасна и цврста научна врска помеѓу луѓето кои долго време пушат многу и ракот на белите дробови. Самиот рак најчесто се јавува во епителните клетки, клетките на слузницата на респираторниот тракт. Затоа, во некоја литература се нарекува и бронхијален карцином.
Поточно, податоците го покажуваат ова:
– Луѓето кои пушат 1-14 цигари дневно имаат осум пати поголем ризик за развој на рак на белите дробови од непушачите
– луѓето кои пушеле две кутии цигари дневно 10 години имаат ист ризик како и луѓето кои пушеле една кутија цигари дневно 20 години
– Луѓето кои пушат 25 или повеќе цигари дневно имаат 25 пати поголем ризик од развој на рак на белите дробови
– ризикот од рак на белите дробови се намалува само по околу 15 години по откажувањето од пушењето
– пасивното пушење е речиси исто толку опасно како и активното (пасивните пушачи имаат 25 проценти поголеми шанси да развијат рак на белите дробови од целосно непушачите)
– Поранешните пушачи имаат висок ризик за развој на белодробни заболувања и рак
Иако е загрижувачки фактот дека повеќе од 90 отсто од пациентите со рак на белите дробови се пушачи, податокот дека истиот процент на пациенти кај кои можел да се спречи ракот на белите дробови е уште поважен. Загадувањето на воздухот или работата со хемикалии кои влијаат на развојот на ракот е причина за околу седум проценти од пациентите во светот. Во Хрватска околу 30 отсто од непушачите кои водат здрав живот заболуваат од рак на белите дробови, а причината се мутациите, загадувањето на животната средина, хемикалиите во индустријата и слично. Кај нас, според податоците од Хрватската лига против рак, речиси 70 отсто од заболените од овој рак се постари од 65 години.
Покрај ракот на белите дробови, цигарите можат да предизвикаат тумори на речиси секој орган од телото.
Симптоми на рак на белите дробови
Голем број заболени од рак предоцна бараат лекарска помош, што е поткрепено со фактот дека некои пациенти можеле многу порано да ја спречат болеста. Симптомите на рак на белите дробови првично може да се помешаат со други, помалку опасни болести на белите дробови и респираторниот систем. Ова е една од причините зошто ракот на белите дробови обично се открива со рутински преглед или скенирање на белите дробови.
За да спречите катастрофа, прво престанете да пушите, а потоа обрнете внимание ако имате некој од овие симптоми.
Ова се најчестите рани симптоми на рак на белите дробови:
– долготрајна кашлица
– долготрајна кашлица со искашлување крвави траги
– континуирани хронични инфекции кои ги напаѓаат белите дробови и респираторниот систем
– нагло губење на тежината
– болки во зглобовите и коските, мускулна слабост
– зголемен и необјаснив замор
– чувство на болка во пределот на белите дробови што се интензивира при разговор, смеење, кашлање
– губење здив, недостаток на воздух при напор, чувство на задушување
– звук при дување воздух
Покрај горенаведеното, постојат и симптоми на рак на белите дробови кои не се толку чести или чести, но укажуваат на постоење на некоја болест или некои потешкотии. Ова се раните симптоми на рак на белите дробови кои пациентите ги забележале. Овие се:
– болки во рамото, раката и ребрата на иста страна
– промена на бојата и длабочината на гласот (ракот на белите дробови може да го притисне нервот кој влијае на бојата на гласот, иако може да биде предизвикан и од ларингитис или други белодробни заболувања)
– проблеми со рамнотежата
– задебелување на врвовите на прстите и ноктите кои почнуваат да растат надолу (облик на лажица)
– голема жед и потреба за мокрење
– болки во стомакот, запек, гадење
– отекување на лицето, вратот или рацете
– отечени гради кај мажите
– деменција, депресија, анксиозност
Обрнете внимание на сите горенаведени симптоми и, доколку е потребно, консултирајте се со лекар. Ова е особено важно за луѓето кои се пушачи. Ракот на белите дробови не е лесно да се дијагностицира бидејќи не постои јасен симптом кој ќе укаже на почеток на развој на рак.
Искуства на луѓе со рак на белите дробови
Текот на ракот на белите дробови, третманот и симптомите може да варираат од пациент до пациент. Секој од нив поминува низ свое патување кое е многу тешко. За Фондацијата за истражување на рак на белите дробови, некои пациенти го споделија своето искуство, кое го споделуваме подолу.
Некои дефинитивно можат да им дадат оптимизам на луѓето кои се болни.
„Ми беше дијагностициран рак на белите дробови во март 2018. Поточно, аденокарцином со метастази во мозокот, ‘рбетот, коските и лимфните јазли. По дијагнозата, добив мозочно зрачење. Потоа имав еден круг на имунотерапија додека ги чекав резултатите од биопсијата, што потврди позитивна EGFR мутација. Во тој момент бев префрлен на терапија која ја земам секојдневно. Добив уште една рунда зрачење во 2020 година, а во 2021 година ја удвоив дозата на терапија поради метастазирање на рак на ‘рбетот. Моите предизвици, изненадувачки, беа минимални. Продолжив да го живеам мојот живот, а најголема поддршка беше мојот сопруг и мојата вера и позитивен став. Вашата дијагноза не е смртна казна“, рече Ронда Мартин.
„По дијагнозата, 13 недели орална хемотерапија, 37 рунди зрачење и шест дополнителни терапии, дојдов за осум месеци со 25 отсто шанси да преживеам до закрепнување. Тоа беше можно само затоа што навреме ја добив точната дијагноза, веднаш штом ги забележав симптомите. Сè уште имам рак на белите дробови, но знам дека можам да живеам со терапија. Мојата приказна не е единствена“, изјави Стив Шелтон.
Третман на рак на белите дробови
Бидејќи ретко се дијагностицира навреме, ракот на белите дробови може да има фатален исход за пациентот. За дијагноза може да се користат КТ, МР, ПЕТ снимки, рендген и скенирање на коските. Дополнително, може да се изврши цитологија на спутум за да се потврди присуството на малигни клетки и бронхоскопија за испитување на дишните патишта.
Сепак, преживувањето на пациентите станува се подолго и има пациенти кои можат да живеат со овој рак со години без лекување, но ова е исклучок. Стапката на преживување за луѓето кај кои ракот на белите дробови е откриен во рана фаза е до 90 проценти.
Ракот на белите дробови е група на болести и тумори со различни причинители, поради што мора да се третира како таков. Секој третман е персонализиран бидејќи ракот често вклучува други механизми во телото. Овој рак има тенденција да се шири и да метастазира многу рано по неговото формирање, поради што е многу опасен по животот. Најчесто метастазира во надбубрежните жлезди, црниот дроб, мозокот и коските.
Пациентите со рак на белите дробови во Хрватска денес имаат можност за лекување со лекови за рак на белите дробови кои придонесуваат за продолжување на преживувањето. Овие се насочени, паметни лекови кои им овозможиле на пациентите да живеат подолго со рак. Пред неколку години во Хрватска почна да се користи имунотерапијата, која го поттикнува телото да се бори против ракот.
Третманот за рак на белите дробови вклучува терапија со зрачење, имунотерапија, насочена терапија, операција и/или хемотерапија. Третманот ќе зависи од степенот на вклученост.
Секоја година се откриваат лекови кои можат да го забават текот на болеста.
