Јулија Мендел, новинарка, писателка и поранешна портпаролка на украинскиот претседател Володимир Зеленски пишува за Вашингтон пост за првата годишнина од руската инвазија на Украина.
„На 31 декември Русија изврши масовни ракетни и беспилотни напади врз Украина. Се криев во бањата, а моите соседи седеа во заедничкиот ходник, кога наеднаш на скалите се појави доставувач на храна. Тој им пркоси на сирените за воздушни напади и на експлозиите, се качуваше на 15-ти кат за да ни ја донесе храната што ја нарачавме претходниот ден“, се сеќава Мендел во написот за Вашингтон пост.
Сите беа среќни. „Во секој момент можевме да бидеме убиени од руски проектил, но овој доставувач не ни дозволи да останеме гладни на Нова година.
Оваа приказна можеби некому му звучи тривијално, пишува Мендел, но е добар пример за начинот на кој Украинците реагираа на оваа страшна војна. И покрај уништувањето и темнината, луѓето од оваа земја се обединија и открија сила и вештини кои никогаш не знаеле дека ги поседуваат. Наместо да се откажат, Украинците ги презедоа работите во свои раце – и на оваа земја ќе и биде подобро кога ќе заврши војната.
Вистина е дека многумина не можат да се справат со дивјаштвото на оваа војна, тешко е да се замисли дека би можело да биде поинаку. Живееме во постојан страв и ужас, пишува тој. Страшните загуби на бојното поле се само еден дел од целата приказна. Во војната загинаа и 20.000 цивили, речиси 8 милиони луѓе ја напуштија земјата, а 6,5 беа раселени во Украина. Главните извозни индустрии – металургијата и земјоделството – беа во голема мера уништени. Економијата падна за една третина.
„Сепак, успеавме да се одржиме“, пишува Мендел. „Дури и под оган, нашите земјоделци сè уште сеат и берат, прават се што можат да ги снабдат меѓународните пазари со своето жито. Вработените во енергетската индустрија ги поправаат уништените објекти: Помеѓу 10 октомври и крајот на јануари, Русија испрати 700 проектили и беспилотни летала во украинските електрани и дистрибутивни системи. Загинаа најмалку 98 инженери и мајстори“.
Украинскиот морал е изненадувачки висок. Деведесет и пет отсто од испитаниците веруваат во победа над Русија. Неверојатен факт е дека населението на Киев речиси се врати на предвоените бројки: 3,6 милиони. Жените сè уште раѓаат, иако помалку од порано (а понекогаш и во засолништа). Во првата половина од 2022 година е забележан рекорден број на бракови – од нив речиси 104.000, за 21 отсто повеќе во споредба со истиот период во 2021 година.
Војната даде огромен поттик на граѓанскиот активизам. Украинците преземаат одговорност и прифаќаат предизвици, без разлика дали тоа беше борба за западни реформи или против руските дезинформации, пишува Мендел.
„Порано имаше само ограничен круг на активисти, но војната ги мобилизираше сите“, вели Дарија Калениук (35), една од најпознатите антикорупциски активисти во Украина. „Некој донира за армијата, некој шие чорапи за војниците, некој ја повикува владата на одговорност и во време на војна. Сето тоа е Украина“.
Би било тешко да се забележи ова зголемување на граѓанската свест и да не се заклучи дека ќе ја збогати земјата кога војната ќе заврши, пишува Мендел.
Украинскиот рок-пејач Свјатослав Вакарчук (47) се пријавил во војска набргу по почетокот на инвазијата и времето го поминува пеејќи за војниците на фронтот и носејќи им храна и опрема. „Ако оваа генерација нема друг избор освен да оди во војна, единственото нешто што ни останува е да победиме“, рече тој во едно неодамнешно интервју.
Вистина е дека војната не го вади само позитивното – на ова не потсетуваат неодамнешните обвинувања за корупција во владата, признава Мендел. Но, Украинците се охрабрени од други приказни, како онаа за тајкунот Андреј Ставницер, кој веднаш ја известил армијата кога преку надзорните камери видел дека руски војници упаднале во неговата палата. Војската го разнесе на парчиња.
Кога станува збор за украинските бизнисмени: тие поминаа децении справувајќи се со корумпирани функционери, бирократија и разнишана правна ситуација. Не е ни чудо што добро се справуваат со предизвиците на воздушните напади, прекините на електричната енергија, логистичките нарушувања, миграцијата и мобилизацијата. Неверојатната способност на бизнисот да се прилагоди ќе ја забрза реконструкцијата по завршувањето на војната.
Тие веќе докажаа дека се способни за иновации на бојното поле, во области од комуникации до контрола на беспилотни летала. Инженерите користат 3Д принтери за производство на резервни делови на првите борбени линии. Војната донесе нови случувања во ИТ секторот на Украина. Само еден пример: апликацијата Diia, лансирана во 2020 година, беше дизајнирана да го олесни пристапот на украинските граѓани до официјални документи и услуги. Од почетокот на инвазијата, употребата на апликацијата драстично се зголеми: го поедноставува процесот на донирање на армијата и обезбедува услуги за милиони бегалци во странство.
„Сето ова ми дава надеж за иднината“, пишува Мендел за Вашингтон пост. „Денешните воени херои – организатори и бизнисмени – ќе бидат лидери на иднината. Енергијата создадена од оваа војна ќе ја збогати земјата што ќе излезе од неа. Обвини ме за оптимизам ако сакаш. Но, тоа го чувствувам во мојата срж“.
