Кога на 24 февруари 2022 година, многу европски метрополи беа изненадени од руската агресија врз Украина, на многумина им беше јасно дека тоа ќе донесе и бројни нови последици во економската сфера. Еден од нив е секако потешко да ја снабди Европската унија со евтин руски енергенс, но и со одредени важни елементи кои Русија ги произведува во големи количини, како фосфати, земјоделски ѓубрива или титаниум важни за авијацијата.
Како што пишува nova.rs, таа претпоставка се реализирала во пракса, а неколку земји морале да се зафатат за да и помогнат на Европската унија во овие области. Норвешка се покажа како една од најважните во пракса. Иако е земја со помалку од шест милиони жители, таа се покажа способна да преземе голем дел од товарот и се чини дека нејзината улога драстично ќе порасне во блиска иднина.
За почеток, Норвешка, и покрај малата популација, е една од земјите со огромни резерви на фосилни горива и моќен оперативен капацитет за нивна експлоатација. За време на енергетската криза од 2022 и 2023 година, Норвешка одигра клучна улога во поддршката на Европската унија со значително зголемување на извозот на природен гас.
Додека Европа се обидуваше да ја намали својата зависност од руската енергија по почетокот на конфликтот во Украина, Норвешка, како втор најголем европски снабдувач на природен гас, стана клучен алтернативен извор. Во 2022 година, норвешкиот извоз на гас во Европа значително се зголеми, снабдувајќи преку 100 милијарди кубни метри гас во ЕУ, што претставуваше околу 25-30% од вкупното снабдување со гас на Унијата.
Ова зголемување беше олеснето со зголеменото производство на најголемите полиња во Норвешка, како што се Трол и Ормен Ланге, помагајќи да се стабилизира енергетската ситуација и да се ублажи економското влијание на намалениот руски увоз. Доверливоста на Норвешка во овој период не само што помогна да се ублажи кризата со снабдувањето, туку и ја зацврсти нејзината позиција како клучен енергетски партнер за ЕУ во иднина.
Освен самата индустрија за енергија и фосилни горива, каде Норвешка, заедно со САД, го фрли најголемиот спас, има и области каде нејзината улога ќе биде уште поважна.
Норвешка е земја која има една од најголемите резерви на суровини кои се дефицитарни за Европската унија. На територијата на оваа скандинавска земја е откриено едно од најголемите светски резерви на фосфат, со еден од најголемите дефицити во Европската унија, кој често се нарекува „фосфатна апокалипса“.
Покрај тоа што го поседува недостигот на фосфат, Норвешка располага и со едно од најголемите европски резерви на кобалт, за што бројни европски индустрии во сферата на високите технологии и обновливите извори на енергија имаат зголемена побарувачка. Има очекувања дека експлоатацијата на овие ресурси ќе го намали притисокот на пазарот на Европската унија, како и зависноста од Русија за фосфати и од Кина за преработен кобалт.
Норвешка е веќе една од ретките европски земји што го експлоатира никелот, но има и големо производство на титаниум. Големи се надежите и во однос на ретките земјини елементи, каде Кина доминира на светскиот пазар со речиси 90% во сферата на преработени елементи.
Тие се клучни за електрониката, турбините на ветер, електричните возила и воената опрема, а Норвешка има една од најголемите резерви во Европа на местото на стар вулкан. Освен цивилните индустрии за кои ќе биде важна идната норвешка експлоатација на овие елементи, најголемата корист ќе има западната напредна воена индустрија, бидејќи моментално се потпира на кинеските резерви за своите напредни радари и стелт авиони. Ова со себе носи големи безбедносни ризици со сегашните несигурни политички односи со Пекинг.
Во воената сфера, Норвешка исто така одигра несразмерно поголема улога во споредба со нејзината големина. Иако има воени сили од само неколку десетици илјади членови, тие беа ангажирани на неколку критични локации.
Норвешките специјални сили „Forsvarets Spesialkommando“ (FSK) и „Marinejegerkommandoen“ (MJK) беа едни од најсигурните сојузници на американските специјални сили во операциите во Авганистан, каде директно учествуваа во борбите со талибанците, разузнавачката работа и извидувањето.
Најдиректно признание до Норвежаните дојде од американскиот адмирал Вилијам Мекравен, поранешен командант на американската команда за специјални операции. Тој ги пофали норвешките специјалци ФСК и МЈК за нивната професионалност и способност, велејќи: „Норвешките специјалци се меѓу најдобрите во светот“. Нивната експертиза во војувањето на Арктикот, во комбинација со нивната оперативна извонредност во Авганистан, ги направи непроценливи партнери на силите на САД и НАТО“.
Додека имаше бројни поплаки за ефикасноста и перформансите на трупите на големите земји како Италија и Германија, норвешките специјални сили се покажаа како несразмерно корисни и способни. Во сферата на сајбер безбедноста и спречувањето на хибридни закани, Норвешка е исто така важна во однос на овој тип на притисок од Русија.
Скокот на глобалните температури наскоро ќе го направи Арктикот попловен, а арктичката територија на Норвешка (вклучувајќи го и архипелагот Свалбард) обезбедува пристап до овие морски патишта во зародиш, правејќи ја Норвешка клучен играч во арктичките работи. Овој најсеверен регион на светот се уште е предмет на спор меѓу големите сили, каде Русија има најголеми амбиции.
Како членка на НАТО и важен сојузник на Европската унија, се чини дека стратешката улога на Норвешка само ќе расте со текот на времето и поради овој фактор. Како што може да се види од прилогот, бројни области во кои Норвешка ќе има улога може да бидат и сфери каде што не само што ќе биде важна, туку веројатно и незаменлива. Во оваа смисла, за безбедноста и стабилноста на западниот свет во однос на силите како Кина и Русија, оваа мала земја ќе биде една од клучните, од производството на материјали и енергија за европските индустрии, преку спречување на сајбер закани. на специјализирани воени задачи директно на теренот.
