Субвенции за замена на комората за согорување и набавка на автомобил, нови даноци и нови прописи: што пишува во Програмата за заштита на воздухот што ја донесе Владата? И дали ќе овозможи да се реши проблемот со загадувањето во Србија? На 8 декември, по повеќе од една година, Владата на Србија конечно ја усвои Програмата за заштита на воздухот до 2030 година. Тоа е дециден документ во кој децидно и отворено е претставен проблемот со загадувањето, како и план: што мора да се направи за да можат граѓаните на Србија да дишат поздрав воздух за десет години? Тешко е да се прецени тежината и сериозноста на проблемот: според проценките што ги нуди Министерството за заштита на животната средина во Програмата, речиси 10.000 луѓе годишно умираат во Србија само од акутните последици од загадувањето со ПМ 2,5 честички, пренесува Клима101. Програмата за заштита на воздухот нуди поимпресивни, поразителни бројки – како што е проценката дека секоја година во Србија има околу 22.000 дополнителни луѓе, т.е. „вишок“ случаи на бронхитис кај деца од 6 до 12 години, кои се пред се акутни последици од нездравиот воздух. Тоа е круцијален социјален и здравствен проблем во денешна Србија кој со години чека на одговор. Дали оваа програма е вистинскиот чекор во нејзиното решавање? Каков е планот? Сржта на оваа програма е оценувањето. Со оглед на тоа што релативно добро ја знаеме состојбата со квалитетот на воздухот во Србија денес, Програмата нуди неколку сценарија за состојбата на воздухот во Србија во 2030 година, во зависност од мерките што може да се преземат во меѓувреме. ПРОЧИТАЈ ПОВЕЌЕ: Белград, загадување Клима 101: Како Агенцијата за заштита на животната средина ја дезинформира јавноста ЗЕЛЕНО ЌОШЕ 15 декември 2022 година 6 Дали растенијата можат да произведуваат електрична енергија? ЗЕЛЕНО ЌОШЕ 16 декември 2022 година 2 Белград, загадување Миленко Јовановиќ: Белград е најзагаден во Европа – воздухот е позагаден од 2021 година. ВЕСТИ 20 декември 2022 година 22 Најважното сценарио – и она што Програмата го нагласува во својот акционен план – е најтешко. Целта се чини недостижна: до 2030 година да се преполоват емисиите на загадувачките честички ПМ 10 и ПМ 2,5, инаку најважните фактори за загадување на воздухот во Србија. Со нив, пишува Министерството, ќе се преполови бројот на акутни смртни случаи од загадување, како и многу други важни параметри, а нивото на квалитетот на воздухот во Србија конечно би имало шанса да ги исполни критериумите што ги утврди ЕУ. Трошоците за исполнување на најтешкото и неопходното сценарио се околу 2,6 милијарди евра до 2030 година. Илјадници животи се во прашање – секоја година. Како да се постигне таа цел? Покрај низата мерки препорачани со Програмата во сферите на индустријата, особено енергетиката, како и земјоделството, важен фактор е и енергетската транзиција на поединечни согорувачки постројки. За да се постигне посакуваната цел, неопходно е до 2030 година 55 отсто од домаќинствата во Србија да ги заменат старите печки на цврсто гориво со алтернативи што помалку загадуваат. За градовите кои се особено погодени од загадувањето – имено Белград, Ниш, Крагуевац, Ужице и Ваљево – овие бројки мора да бидат многу повисоки: на пример, во Ужице, програмата предвидува стапка на транзиција од 80 проценти за тој град да „ дишете“. Мерките кои се однесуваат на патничките возила се исто така клучни за населението: програмата предвидува дека е неопходна државна интервенција на пазарот на автомобили, меѓу другото, со забрана на увоз на автомобили без филтри за загадување со честички, како и преминување од застарени. дизели” на флота која одговара на современите европски стандарди. стандарди за емисија (првенствено т.н. Еуро 6). Но, главното прашање не се самите мерки, бидејќи веќе помалку или повеќе се познати причините за загадувањето, туку нивната цена. Цената на чистиот воздух Според проценките презентирани во Програмата, трошоците за исполнување на најтешкото и неопходното сценарио се околу 2,6 милијарди евра до 2030 година. А тоа ќе го плати прво приватниот сектор и населението: износот на јавните инвестиции, пред се, преку субвенции, би бил околу 417 милиони евра. Се разбира, засега е само предлог мерки и нивните цени, кој допрва треба да се усвои. Доколку тоа се случи, покрај низата регулаторни и едукативни мерки, еве некои од најважните инструменти што државата ќе ги понуди за да им овозможи на жителите да преминат: – Субвенции до 2100 евра на корисниците на дизел автомобили за набавка на половни возила кои ги исполнуваат критериумите Еуро 6; – Субвенции за замена на поединечни противпожарни јами од 50 проценти на територијата на целата држава, со повисоки стапки за локалитети кои се особено загрозени од загаден воздух; – Проценките за висината на субвенциите се движат од 240 евра (долната граница за модерни уреди за горење дрва) до 3000 евра како максимален износ за инсталирање топлинска пумпа. Според Министерството, во моментов во буџетот нема соодветни средства за реализација на планираните јавни инвестиции И да се спроведат според дописот од Програмата, овие мерки не треба да се очекуваат утре: како што велат од Министерството, во моментов во буџетот нема соодветни средства за реализација на планираните јавни инвестиции. Во моментов е достапен.
Во средствата се вклучени само оние од Зелениот фонд и од Буџетскиот фонд за енергетска ефикасност, кои се вкупно околу 41 милион евра.
Да расчистиме, тоа не се непремостливи проблеми, ниту пак недостижни бројки. Целите наведени во Програмата за заштита на воздухот до 2030 година се остварливи доколку постои политичка волја. Но, проблемот не е само во неговото спроведување.
Проблеми во методологијата?
Првиот и основен проблем се субвенциите за енергетската транзиција во индивидуалното греење. Имено, како што покажува актуелното истражување, за кое пишуваше и Клима101, субвенцијата од 50 проценти за набавка на нов уред за греење едноставно не е доволна за голем дел од населението во Србија.
Со други зборови, крајно е сомнително дали ваквата субвенција воопшто би имала шанса да доведе до потребната стапка на транзиција од 55 проценти до 2030 година.
Притоа, висината на субвенцијата во програмата е исклучиво поврзана со нивото на загаденост, па повисоки субвенции, од 80 до 100 отсто, се предвидени само за катастрофално загадените градови Белград, Ниш, Крагуевац, Ужице и Ваљево. Тоа значи дека за голем процент од материјално загрозеното население, кое не живее во овие урбани средини, цената на транзицијата би можела да биде повисока отколку за домаќинствата во на пр. Белград.
Ова не е единствениот пример во Програмата што може да доведе до повисоки трошоци за сиромашните: еден од предлозите за финансирање на транзицијата е надоместок (данок) за патнички возила во однос на нивната категорија, од 15 евра годишно за 5 евра. возила до 60 евра годишно за возила од постари евра 3. Иако самата сума можеби не е неразумно голема и може да финансира други активности од Програмата, таквите мерки сепак водат до фактот дека цената на транзицијата е несразмерно платена од оние кои всушност немаат доволно средства за исполнување на поставените цели.
Конечно, останува проблемот со мерењето на квалитетот на воздухот во самата Србија. Како што веќе напиша Клима101, податоците понудени од Агенцијата за заштита на животната средина (SEPA), кои претставуваат еден од столбовите на Програмата за заштита на воздухот, не се сеопфатни, а во некои случаи дури и не се индикативни за разбирање на нивото на загаденост на воздухот во Србија. .
Имајќи предвид дека сега, на пример, се предлагаат различни износи на субвенции за енергетската транзиција во зависност од нивото на загаденост во градот – не можеме да бидеме сигурни дека субвенциите сме ги распределиле на правилен начин, бидејќи многу места во Србија немаат основни алатки. , како што се мерните станици кои би го мереле загадувањето на воздухот со ПМ 2,5 честички.
Со други зборови, дали населението во градовите како Врање, каде што загадувањето со ПМ 2,5 моментално воопшто не се мери, ќе биде „осудено“ на најниски стапки за субвенционирање, само затоа што мрежата на мерните станици СЕПА е ограничена и затоа оди потенцијално прекумерното загадување неснимен?
Програмата за заштита на воздухот е неопходен и клучен документ – без неа нема да излеземе од основниот здравствен и социјален проблем во кој се наоѓаме. Тоа што програмата во ваква форма, со вакви амбициозни цели, ја усвои Владата е веројатно најдобрата вест годинава кога е во прашање проблемот со загадениот воздух во Србија.
Како и да е, како и да изгледаат плановите претставени во Програмата за заштита на воздухот откако ќе започне нејзината имплементација, едно е сигурно: државата не може да го реши проблемот со катастрофалното загадување со едно затворено око. Оваа програма треба да ја придружува и инвестицијата во развојот на мрежата на мерни станици; во спротивно, целиот процес ќе наликува на започнување на хируршка процедура, но со фалична дијагноза.
