„Ние сме обединети дека цените на бензинот мора да бидат ограничени, но ќе разговараме што точно би ограничиле денес“, рече тој по пристигнувањето во Прашкиот замок, каде што се одржа неформалниот состанок на лидерите на Европската унија (ЕУ) на тема се случува енергетската криза.Словенечкиот премиер Роберт Голоб. Тој рече дека ограничувањето на цената треба да биде динамично и да се состои од неколку елементи.
Очите на Европа денес се вперени во Прашкиот замок, каде што лидерите на 27-те земји на Европската унија (ЕУ) и претставниците на Европската комисија разговараат дали и како да се ограничат високите берзански цени на гасот (а со тоа и електрична енергија).
Денеска не се очекуваат одлуки, бидејќи тие ќе бидат потврдени на 22 октомври на самитот на ЕУ, но денеска би можеле да дознаеме за каква капа е во прашање и дали за тоа има консензус во ЕУ.
Кои опции се на маса?
Во последните неколку недели беа објавени неколку различни предлози за тоа што би можеле да направат земјите од ЕУ за да го намалат притисокот на цените, кој е тежок товар за домаќинствата, бизнисите и буџетите на земјите од ЕУ.
Во приказната за капата, Словенија е дел од групата од 15 членки, кои на почетокот на септември го повикаа Брисел да ги ограничи цените на целиот увезен гас. Застапниците веруваат дека ова ќе ги намали цените и исто така ќе спречи ситуации кога две земји од ЕУ се натпреваруваат за ист гас и со тоа дополнително ќе ја зголеми цената. Но, предлогот наиде на неодобрување кај Брисел и земји како Германија, Холандија и Австрија. Како што пишувавме во написот Што е со европската граница на цените на бензинот, на која бара и Словенија?, противниците сметаат дека ограничувањето ќе го ограничи и снабдувањето со гас, а со тоа и безбедноста на снабдувањето со гас во Европа оваа зима. Меѓу другото, би биле доведени во прашање и испораките на течен природен гас (LNG), за кој ЕУ се натпреварува со Јапонија и Кина.
Претседателката на Европската комисија Урсула Фон дер Лајен оваа недела рече дека Брисел е подготвен да преговара за ограничување, но не за целиот увезен гас: Брисел предлага ограничување на рускиот гас, ограничување на гасот за производство на електрична енергија. Притоа, како што пишувавме, нагласува дека секое капа носи и потреба од дополнителна заштеда во потрошувачката. Но, бранителите на капачето целосно гас веруваат дека капачињата што не го зафаќаат целиот гас не би биле соодветни. Според документот подготвен од Италија, Полска, Белгија и Грција и проследен до другите членки, ограничувањето на рускиот гас нема да ја намали инфлацијата, бидејќи рускиот гас претставува само мал дел од испораките, тоа би било дискриминаторски и ќе им овозможи на трговците кои би купувал по ограничена цена и понатаму продавал по пазарна цена. Според нив, гасната капа за производство на електрична енергија „игнорира“ две третини од пазарот на гас, бидејќи една третина од него се користи за производство на електрична енергија. Тоа исто така може да ја зголеми побарувачката и да поттикне премин од јаглен назад кон гас.
Во веќе споменатиот документ, Италија, Полска, Белгија и Грција го претставуваат моделот на таканаречениот динамичен ценовен коридор. Тоа е ограничување на цената што би се однесувало на сите трансакции на големо. Како тоа би се направило не е прецизирано, а како можност е наведен Европскиот холандски берзански индекс (TTF). Цената би била приспособена на лет, но би била „толку висока што пазарот сепак би функционирал“ и малку над она што другите потенцијални купувачи (на пример, Азијците) се подготвени да платат. Целта нема да биде да се ограничат цените под пазарните, туку да се спречат шпекулации. Цената треба да биде повисока од друго место и флексибилна.
Гулаб: Потребна е заедничка акција
По пристигнувањето во Прашкиот замок, словенечкиот премиер Роберт Голоб рече дека ЕУ е обединета во потребата да се ограничат цените. Тие денеска ќе разговараат што точно би ограничиле, но во моментов разговорите треба да се насочат кон тоа ограничувањето на цената да биде динамично и да се состои од неколку елементи, рече тој. И нагласи дека верува оти денеска ќе се направи чекор напред.
Што значи динамична и сложена капа? Очигледно се работи за ценовниот коридор споменат погоре и ограничувањето на цените на целиот гас, кое би се ограничило чекор по чекор. Во интервју за Одмеве на РТВ Словенија, министерот за инфраструктура Бојан Кумер во средата рече дека ЕУ најпрво би можела да воведе ограничување на рускиот гас, околу една недела подоцна на другиот гасовод, и на крајот на течниот природен гас, со што ќе ги ограничи цените на сите увезени гас.
Алтернативата на капата е новото задолжување
Според France24, лидерите на ЕУ се очекува да разговараат и за ново задолжување на ЕУ за да се зголеми помошта за закрепнување од енергетската криза. Таа дојде до израз минатата недела, откако германската најава дека со 200 милијарди евра ќе ги субвенционира домаќинствата и бизнисите оптоварени со високите цени на енергијата, предизвика бес кај другите членови.
Тие изразија загриженост дека јазот меѓу енергетските пазари внатре ќе се зголеми на Унијата и дека германскиот потег ќе предизвика трка меѓу земјите за давање повеќе субвенции.
Во колумна за Irish Times, Тиери Бретон и Паоло Џентилони, европски комесари од Франција и Италија, го критикуваа потегот на Берлин и во исто време ја предложија идејата дека Европа може да им помогне на своите членови, исто како што направи по почетокот на кризата со коронавирусот. . Бидејќи континуираното задолжување на ЕУ за фискално конзервативниот „Север“ од Европа е неприфатливо, тие сега треба да го омекнат својот став за ограничувањето на цените на бензинот. Конечната одлука за ова треба да биде донесена на самитот на ЕУ за две недели.
