Васкулитис е група на различни болести кои се карактеризираат со воспаление на крвните садови со различни големини.
„Како последица на воспалението, доаѓа до структурни промени во ѕидот на крвните садови и стеснување на луменот, што доведува до ослабен проток на крв и исхемија. Ова значи дека ткивото или органот што го снабдува заболениот крвен сад не добива доволно кислород. Крајниот резултат на недоволниот проток на крв е оштетување на ткивата и органите, а во најтешките случаи смрт“, објаснува за порталот N1 проф. д-р Душан Стефановиќ.
Васкулитисот најчесто се манифестира со зафаќање на неколку органи и органски системи истовремено со патолошки процес. По правило, клиничкиот тек е прогресивен во отсуство на терапија со чести рецидиви (периоди на активност на болеста)“, вели професор Стефановиќ.
Според д-р Стефановиќ, васкулитисот може да ги зафати луѓето од двата пола на која било возраст, од рана младост до старост.
„Истовремено, треба да се нагласи дека одредени облици на васкулитис значително почесто се јавуваат кај одредени возрасни групи. Така, гигантски клеточен артеритис се јавува главно кај луѓе над 50 години, а болеста именувана по јапонскиот лекар Кавасаки се јавува кај децата“, наведува тој.
Кои се причините за васкулитис?
„Засега не се доволно познати. Се верува дека неколку причини играат улога во поттикнувањето на воспалението на крвните садови, од кои првата е имунолошка. Можни предизвикувачи на имунолошкиот систем кои ги оштетуваат крвните садови се вирусни и бактериски инфекции, лекови, малигни заболувања и слично, вели нашиот соговорник.
Професорот Стефановиќ додава дека луѓето кои боледуваат од васкулитис имаат хиперактивен имунолошки систем.
„Нормално, човечкото тело се бори против разни надворешни инфекции (вируси, бактерии). Кај пациентите со васкулитис, имунолошкиот систем ги напаѓа сопствените клетки и органи, во овој случај сопствените крвни садови, предизвикувајќи нивно хронично воспаление“, објаснува тој.
Симптоми и знаци на васкулитис
За полесно разбирање, можеме да ги поделиме на општи симптоми и знаци на воспалителни болести и оние поврзани со оштетување на ткива или повеќе органи.
„Васкулитисот обично започнува со општи симптоми на воспалителна болест како што се замор, слабост, малаксаност, треска и губење на тежината. „Болките во зглобовите, промените на кожата како единечни или конфлуентни црвени точки, модринки, ненадејни болки, пецкање и слабост во нозете го зголемуваат сомнежот за васкулитис“, објаснува проф. Стефановиќ.
Според докторот, нови главоболки, оштетен вид, отежнато дишење и недостаток на воздух, крв во спутумот, стомачни болки придружени со крв во столицата, висок крвен притисок се само дел од симптомите кои се специфични за одредени форми на васкулитис.
Различни видови на васкулитис се класифицираат според големината и локацијата на зафатениот крвен сад.
Како се дијагностицира васкулитис?
„Патот до дијагноза често е долг и тежок. Освен информации за медицинската историја, внимателен преглед од лекар специјалист, лабораториски наоди на крв и урина, радиолошки прегледи и други тестови, за конечна дијагноза обично е потребна биопсија на заболеното ткиво, која покажува карактеристична форма на промени во заболени крвни садови и околното ткиво“, вели професорката.
Тој посочува дека кај некои форми на васкулитис, ангиографијата на крвните садови е алтернатива на ткивната биопсија. Овој преглед може да ја одреди карактеристичната форма на промени во крвните садови изменети од воспаление.
„Денес особено значење во дијагностицирањето на овие болести се придава и на утврдувањето на т.н Антитела против цитоплазмата на неутрофилите (ANCA), чие присуство има и прогностичко значење за тежината на болеста“, вели нашиот соговорник.
Како се третираат васкулитисот?
Професорот Стефановиќ вели дека лекувањето на различни видови васкулитис зависи од тежината на симптомите и знаците на болеста и степенот на зафатеност на органите, меѓу кои за најважни се сметаат бубрезите и централниот нервен систем.
„Целта на лекувањето е што побрзо да се запре воспалението и да се постигне добра контрола на болеста (почетна терапија) и да се одржува подолго време (терапија на одржување). Глукокортикоидите во комбинација со имуносупресивни лекови се покажаа како најефективни“.
Понатаму, лекарот ги наведува најчесто користените имуносупресивни лекови: циклофосфамид, метотрексат, азатиоприн.
„Кај најтешките облици на васкулитис се применуваат и други медицински процедури како плазмафереза, давање на интравенски имуноглобулини и хипербарична кислородна терапија. Антибиотици и антивирусни лекови се користат кај пациенти со докажана инфекција која го поттикнала почетокот на васкулитис“, објаснува професорот.
Тој додава дека денес се почесто се користат современите имуномодулаторни лекови кои се означени како таргетирана биолошка терапија. Тие се производ на модерни биотиehnology, претставуваат големи молекули кои ги таргетираат имуните клетки и нивните производи во телото кои го активираат воспалителниот процес.
Каква е прогнозата за пациентите со васкулитис?
„Раната дијагноза и соодветен третман доведуваат до смирување – ремисија на болеста. Треба да се напомене дека на мнозинството пациенти им се потребни доживотни контроли и употреба на лекови“, вели проф. д-р Душан Стефановиќ, ревматолог.
