Војната е само една од темите каде родителите и другите возрасни често сметаат дека е подобро да се поштедат децата. А таквото размислување укажува на стравовите на родителите, а не на децата. Отвореноста за разговор, искреноста и смирувачкиот тон многу подобро ќе го смират детето отколку околината, велат соговорниците.
Психотерапевтката Ксенја Кос, која работи и со деца и со адолесценти, ги советува родителите да не форсираат разговор на тешки теми, туку да го следат детето и неговите потреби.
„Кога се појавуваат тешки теми како војна, смрт и слично, возрасните понекогаш премногу мислат на возрасен и не ги слушаме потребите на детето“, вели психотерапевтот. Родителите можеби ќе почувствуваат дека мора да објаснат некои работи, иако, додава, не забележуваат дека детето воопшто не ги препознало или (се уште) не му е проблематично. Во тој случај, соговорникот не советува „вештачки“ да го подготвуваме разговорот. „Да му обрнеме внимание на детето и да бидеме подготвени да одговориме кога само ќе изрази желба за разговор.
Секако, со децата треба да разговараме на соодветен начин, вели д-р Матеја Худоклин, психолог и директор на Советувалиштето за деца, адолесценти и родители во Љубљана. „Одговорите нека бидат кратки, јасни, едноставни и конкретни. Да не го избегнуваме она што детето нè прашува. Кога децата ќе видат дека одговорите на нивните родители не се страшни, можат да се смират“.
„Исто така, ако некое дете не праша дали некој загинал во војната, да не избегнуваме одговор. Да, некои дури и загинаа, можеме да одговориме. Ако одиме наоколу, децата ќе го препознаат“, рече Кос.
Ќе ни дојде ли војната?
Децата можат да прашаат и нешто што ги плаши родителите. На детето треба да му се понуди смирувачки одговор, вели Кос, а доколку родителот во одреден момент не може да го стори тоа, подобро е да се одложи разговорот. „Таков пример може да биде прашањето дали ќе ни дојде војна. Ако чувствуваме вистински страв, ќе ни биде тешко да му понудиме на детето одговор што ќе го смири. Во тој случај, можеме да го испратиме детето кај другиот родител, односно кај некој што е близок со детето и кој ќе може да води таков разговор. Доколку тоа не е можно, го одложуваме разговорот за подоцна“. Детето кое чувствува дека не сме искрени во одговорите нема да се чувствува безбедно и покрај „точниот“ одговор, вели психотерапевтот.
Што ако детето не праша што е војна? „Тоа може да биде добро истражувачко прашање. Можеме накратко да одговориме како сами ја замислуваме војната, а потоа да го поканиме детето само да ги сподели своите мисли. Бидејќи на децата им е потешко да се изразат со зборови, тие исто така можат да цртаат или да танцуваат војна“, советува Кос. Ова ни дава увид во тоа како информациите за војната се вклопуваат во неговиот мозок. „Не треба да се плашиме ако на цртежите гледаме крв или насилство или ако долго по разговорот црта такви цртежи. На овој начин детето обработува информации и се изразува“.
Да не создаваме табуа
Родителите се прашуваат и како да дозираат информации за војната и дали треба да се обидат да ги сокријат од детето. Кос смета дека тоа не е најдобриот начин. „На овој начин темата станува табу, а тоа е она што најмногу еродира. Чудовиштето може да стане поголемо отколку што е“. Освен тоа, детето може да слушне за војната на друго место и подобро е родителите да го задржат своето влијание врз тоа какви информации ќе добијат и на кој начин, додава тој. Поплавата од информации, па дури и разговори за војната во присуство на деца треба да се ограничи, се согласуваат соговорниците.
Ако детето не ја започне темата, а родителите забележат дека е загрижено за време на разговорот на постарите, Худоклин го советува да умре, дури и ако разговорот не започнал тукушто. „Можеме да кажеме дека сме лути поради тоа што се случува, дека не е тука, дека е далеку и дека возрасните веќе ќе се договорат и ќе го решат спорот.
Прекумерното изложување на вестите може да остави впечаток дека оваа војна ни е многу поблиску отколку што навистина е, истакнува Худоклин. Затоа, во разговорот, важно е да се истакне, пред сè, дека војната е далеку, дека овде сме безбедни, а исто така дека ова не е единствената војна, дека не е нешто ново и необично. На овој начин воспоставуваме дистанца, вели психологот.
Војната не е решение
Родителите треба да им кажат и на помалите деца дека решавањето на конфликтите на овој начин, преку војна, не е правилно. „На пример, можеме да кажеме дека на крајот ќе мора да се договорат, а ако не успеат да го направат тоа, ќе им помогнат други луѓе. Треба да се уверат дека возрасните ќе се погрижат да сме безбедни “, рече таа.
Невладината организација УНИЦЕФ Словенија предупредува дека конфликтот често може да доведе до предрасуди и дискриминација, било кон луѓето или кон одредена земја, па логично е родителите да внимаваат и на тоа. „Потсетете ги децата дека секој заслужува безбедност во училиштето и општеството. Вознемирувањето и дискриминацијата се секогаш погрешни, затоа мораме да дадеме се од себе да шириме добрина и да се поддржуваме еден со друг“, напишаа тие, пренесува N1 Словенија.
„Кога разговарате со децата за војна, избегнувајте етикети како „лоши луѓе“ или „злобни“ и искористете го разговорот како можност да поттикнете сочувство, на пример кон семејствата кои морале да ги напуштат своите домови“, советува УНИЦЕФ.
