Крајниците имаат заштитна функција и се дел од имунолошкиот систем. Тие често се вели дека ја претставуваат „првата линија на одбрана на телото од инфекција“.
„Се верува дека фарингеалниот крајник или т.н третиот крајник учествува во анализата на сите туѓи честички кои влегуваат во нашето тело за време на дишењето. Од друга страна, палатинските крајници се наоѓаат на таков начин што примерок од секој залак храна мора да влезе во тонзиларните крипти. Анализа на сите странски елементи, т.е. антигени доведува до развој на Т и Б-лимфоцити во лимфните јазли на вратот и развој на имунолошки одговор. Така, хроничното воспаление на крајниците е последица на дефект на локалниот интратонзиларен одбранбен механизам“, објаснува д-р Иван Баљошевиќ за порталот N1.
Повеќе од 80 проценти од сите тонзилитис започнуваат како вирусна инфекција. Најчести патогени се риновируси, аденовируси, како и вируси на грип и параинфлуенца. Сепак, вирусните инфекции често може да се комплицираат со бактериски инфекции.
„Треба да се напомене дека горниот респираторен тракт не претставува целосно стерилна средина, бидејќи има голем број на микроорганизми. Во случај на намален имунитет, бактериите кои вообичаено припаѓаат на нормалната флора можат да станат причина за инфекции. Посебно значење придаваме на изолацијата на патогениот Бета-хемолитички стрептокок. Оваа бактерија може да предизвика оштетување и на други органи, како што се бубрезите, срцето или зглобовите, а се претпоставува дека влезната врата на инфекцијата се токму крајниците. Хемофилус инфлуенца може да предизвика и тешки, инвазивни инфекции кои ги зафаќаат другите органи во телото“, истакнува нашиот соговорник.
Според него, децата се разболуваат многу почесто од возрасните, а најчесто децата на возраст од 4 до 15 години. Појавата на ангина е карактеристична за влажните и студените месеци (од октомври до април).
„Бактериите и вирусите се пренесуваат од пациенти или носители преку контакт, т.е. со капка по капка. Болните деца често ги инфицираат нивните родители и другите членови на домаќинството. Како и сите други бактериски инфекции, нема постојан имунитет, па болеста може да се појави неколку пати во текот на една сезона“, вели д-р Баљошевиќ.
Симптоми
Симптомите и знаците на вирусен и бактериски тонзилитис зависат од предизвикувачкиот агенс на инфекцијата. Вирусните инфекции имаат поблага клиничка слика, со поблаг почеток и постепено разрешување на болеста по три до пет дена. Бактериското воспаление на крајниците се карактеризира со ненадеен почеток, поинтензивни симптоми и поголема можност за компликации.
Главниот симптом е болно грло, кое се интензивира при голтање и се шири кон увото. Придружни симптоми се треска, главоболка, малаксаност, губење на апетит. Лимфните јазли на вратот се зголемени и болно чувствителни, вели докторката.
„Најчеста клиничка манифестација на акутниот тонзилитис е хиперемија на фаринксот со зголемени лимфни жлезди на вратот и покачена телесна температура. При клинички преглед крајниците се отечени, едематозни и хиперемични. Ексудатот може да го покрие целиот крајник, како и тонзиларните крипти. „Симптомите и знаците на вирусен и бактериски тонзилитис зависат од точната дијагноза и клиничката слика“, посочува тој.
Тој додава дека возраста е многу важен фактор за одредување на предизвикувачот.
„Вирусниот тонзилитис е почест кај децата до 3-годишна возраст, а бактерискиот тонзилитис, каде што најчесто е причината – бета хемолитична стрептокока (ГАБХС) кај деца на возраст од 5 години и постари. При поставувањето на дијагнозата, резултатите од анализата на крвната слика често не можат да помогнат да се разликува вирусна од бактериска инфекција. Температурата кај децата кои имаат ГАХБС е значително повисока отколку кај децата кои имале вирусен тонзилитис“, вели д-р Баљошевиќ.
Во случај на вирусни инфекции, аденовирусот е најчеста причина. Аденовирусниот тонзилитис е скоро секогаш поврзан со висока температура и може да го маскира бактерискиот тонзилитис. Може да предизвика и леукоцитоза и покачен Ц-реактивен протеин, што може да создаде и диференцијален дијагностички проблем, објаснува нашиот соговорник.
Превенција
Тој наведува дека во превенцијата од болки во грлото користиме препарати за зајакнување на имунитетот, како и витамински препарати.
„Бидејќи причината за инфекцијата во 80 отсто од случаите се вируси, за превенција може успешно да се користи антивирусен спреј на база на ензимот трипсин. За спречување на бактериски инфекции на грлото и крајниците, препаратите кои содржат т.н добри бактерии (на пр. Lactobacillus helveticus) кои ги спречуваат стрептококите да се закачат на крајниците“, вели тој.
Д-р Баљошевиќ нагласува дека секое бактериско воспаление на крајниците се лекува со антибиотици.
„Одлуката за овој тип на третман ја носиме врз основа на клиничките наоди и позитивните наоди на брис од фарингеален. Антибиотската терапија го забрзува заздравувањето и го спречува развојот на можни компликации како што се перитонзиларен апсцес или ревматска треска. И денес, третманот започнува со пеницилински препарати во форма на сируп, капсули или таблети.
Тој посочува дека при препишување на антибиотици треба да се има предвид дали пациентот неодамна земал некакви антибиотици. На овој начин се избегнува повторување на терапијата и се зголемува можноста за заздравување.
„Првата контрола се прави три дена по почетокот на терапијата. За тоа време треба да има делумно повлекување на симптомите на болеста и подобрување на општата состојба. Ако тоа не е случај, антибиотикот треба да се смени. Потоа се префрла на лекови од поширок антибактериски спектар, како што се цефалоспорини од II и III генерации (цефуроксим, цефаклор, цефоподоксин, итн.). „Третманот трае 10 дена“, вели тој.
Тој додава дека, во случај пациентот да е алергичен на пеницилински препарати, се користат еритромицин, азитромицин, како и споменатите цефалоспорини.
„Денес за да се спречат повторени инфекции на крајниците може да се користат одредени регистрирани хомеопатски препарати како на пр. Тонзилотрен. Препаратот треба да се зема најмалку два месеци“, советува докторот.
Индикации за хируршки третман
Според д-р Баљошевиќ, најважни индикации за хируршки третман се повторените инфекции на крајниците и зголемувањето на крајниците што предизвикува отежнато дишење и голтање.
„Под повторени инфекции на крајниците подразбираме најмалку пет инфекции годишно за кои пациентот зема антибиотици. Инфекциите обично се развиваат во есен и зима за време на периоди на влажно и студено време. Тие се поврзани со престојот на детето во колектив и со помал внес на храна. Не треба да се игнорира ниту семејната склоност кон болести на крајниците“, вели тој.
Во сите овие случаи може да се каже дека крајниците се главниот фокус на инфекцијата, па затоа треба да се отстранат хируршки, додава тој.
„Понекогаш значајната хипертрофија на крајниците е исто така причина за операција. Тогаш крајниците претставуваат механичка пречка за премин на храна и воздух. Најчести симптоми се спиењето со отворена уста и ‘рчењето, а во потешки случаи и повремени прекини во дишењето. Таквите деца обично се слаби и бледи, бидејќи не можат нормално да внесуваат храна. Во драстични случаи се јавува хипертрофија на срцевиот мускул. Се применува хируршка интервенција – тонзилотомија со која се отстрануваат аденоидните вегетации, а големината на палаталните крајници се намалува за 2/3. По операцијата на крајниците, сите опишани симптоми исчезнуваат, а детето почнува забрзано да расте и да се развива“, заклучува д-р Иван Баљошевиќ.
